GGZ stage: verschil tussen versies

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken
k
(28 tussenliggende versies door 4 gebruikers niet weergegeven)
Regel 6: Regel 6:
 
<br />
 
<br />
 
{| class="infobox ggz"
 
{| class="infobox ggz"
! <span class="infobox-titel">[[GGZ stage]]</span>
+
! <span class="infobox-titel">[[GGZ-stage]]</span>
 
|-
 
|-
 
|  
 
|  
'''Onderwijscoordinator'''<br />
+
'''Onderwijscoördinatoren'''<br />
 +
{{auteur - Beatrijs de Leede}}
 
{{auteur - Chris Rietmeijer}}
 
{{auteur - Chris Rietmeijer}}
{{auteur - Angelique Bongers}}
 
 
|-
 
|-
 
|
 
|
Regel 22: Regel 22:
 
|-
 
|-
 
|
 
|
'''GGZ stage'''
+
'''GGZ-stage'''
*[[Opdrachten GGZ stage|Opdrachten]]
 
 
*[[Verplichtingen GGZ stage|Verplichtingen]]
 
*[[Verplichtingen GGZ stage|Verplichtingen]]
*[[:Categorie:GGZ stage|Bouwstenen]]
+
*[[Bouwstenen GGZ stage|Bouwstenen]]
 
|}
 
|}
=== Handleiding GGZ stage ===
+
=== Handleiding GGZ-stage ===
Het aantal patiënten met psychische klachten in de huisartspraktijk is enorm. Angst en depressie komen het meest voor. Prevalenties in de huisartspraktijk zijn 5 per 1000 patiënten voor angst en 5 tot 10 per 1000 voor depressie (NHG- standaard Angst en Depressie). Dit zijn getallen over stoornissen. Het aantal mensen met angstige of depressieve klachten, zonder dat van een stoornis kan worden gesproken of bij wie dat niet als zodanig wordt erkend, is vele malen groter. We laten immers de neiging psychische problemen lichamelijk te uiten (somatisatie) of situatiegebonden stress, nog buiten beschouwing. Verder ziet de huisarts veel psychische problematiek als gevolg van of in reactie op somatische problematiek; zoals de depressieve patiënt met een terminale ziekte of psychische problemen als gevolg van het gebruik van alcohol of drugs.
+
Na de 1<sup>e</sup> huisartsstage volgt de aios enkele externe stages. De GGZ-stage is een keuzestage die standaard wordt aangeboden. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, een andere keuze maken. Deze keuze moet rond de 6<sup>e</sup> maand van de  
 +
1<sup>e</sup> huisartsstage gemaakt worden.
  
Het karakter van deze aandoeningen zorgt ervoor dat de patiënten soms onvoldoende zorg krijgen. Door inadequaat hulpvraaggedrag bijvoorbeeld of de neiging tot ontkenning en vermijding van patiënt en dokter. (Noordman et al, Med Contact, 2007).
+
Deze handleiding biedt een praktische beschrijving van het praktijkleren en het instituutsonderwijs tijdens de GGZ-stage.
  
==== Waarom een GGZ stage? ====
+
=== Doelen en globale inhoud ===
We zien een toenemende tendens in de GGZ om patiënten met psychische problemen te laten behandelen door de huisarts. De huisarts ziet omgekeerd de grote voordelen van een succesvolle samenwerking met de SPV-er. De samenwerking tussen de 1<sup>e</sup> en de 2<sup>e</sup> lijns gezondheidszorg met betrekking tot de psychische problematiek is in beweging.
+
Uit het [[Landelijk opleidingsplan]]: In de stage GGZ gaat het om ontwikkeling van de klinische competenties op het gebied van psychosociale en psychiatrische problematiek die in de huisartspraktijk minder geclusterd voorkomt. Het accent ligt op diagnostiek en behandeling die binnen het bereik van de huisartsenzorg vallen. De opleidingsdoelen worden in het landelijk opleidingsplanbeschreven onder het thema:
 +
* [[Leerlijn psychische klachten|Psychische klachten en aandoeningen]]
 +
Dit thema is met de bijbehorende kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA's) op de Wiki beschreven. Door de KBA's te bestuderen en met de opleider, de groepsgenoten en de docenten te bespreken krijgt de aios een idee van de stand van de eigen competentieontwikkeling in de breedte en diepte. Op de Wiki zijn er voor veel KBA's onderwijs-bouwstenen te vinden, die behulpzaam zijn voor het terugkomdagonderwijs, voor het leren in de praktijk en voor zelfstudie.
  
De indicatiestelling en dan vooral de afgrenzing van de milde voorbijgaande klachten naar ernstiger problematiek, vergt een specifieke deskundigheid van de huisarts. Een andere belangrijke competentie betreft de vaardigheid van de huisarts patiënten te motiveren bij psychische aandoeningen. Zeker als ze zelf denken dat er vooral sprake is van een lichamelijke ziekte of een sociaal probleem.
+
==== Waarom een GGZ-stage? ====
 +
De psychiatrische setting, met de inherent hoge prevalentie van de verschillende psychische klachten en aandoeningen, is bij uitstek de plaats voor het in beperkte tijd veel leren rondom diagnostiek en behandeling. De aios leert daarbij consultvoeren bij patiënten met psychische problemen. Dat gaat om zaken als aansluiten bij de patiënt, jezelf als behandelaar effectiever maken, meer de leiding nemen als dat nodig is. Vanuit het perspectief van de huisarts is er in deze setting sprake van weliswaar ernstige maar relatief 'schone' en dus overzichtelijke psychische problematiek. Er is minder verwarring met als lichamelijk beleefde klachten.
  
Deze stage vindt plaats in een psychiatrische setting, omdat dat bij uitstek de plaats is voor het oefenen met het verbeteren van consultvoeren bij patiënten met psychische problemen. Dan gaat het om zaken als aansluiten bij de patiënt, jezelf als behandelaar effectiever maken, meer de leiding nemen als dat nodig is. Vanuit het perspectief van de huisarts is er in deze setting sprake van weliswaar ernstige maar relatief 'schone' en dus overzichtelijker psychische problematiek. Er is minder verwarring met als lichamelijk beleefde klachten. Dit maakt naar ons idee de GGZ-stage tot een geschikte setting voor de aios om vaardigheden te verwerven die daarna in de huisartspraktijk goed van pas zullen kunnen komen.
+
=== Doelen ===
 +
De doelen van de GGZ-stage zijn:
 +
# Leren diagnosticeren van psychische klachten en aandoeningen.
 +
# Kennismaken met behandelvormen.
 +
# Doelgericht en effectief leren communiceren met patiënten met psychische problemen en hun systeem.
  
=== Hoofdthema's ===
+
Voor een verdere omschrijving zie de KBA's op de Wiki
De drie hoofdthema's van de stage GGZ zijn:
 
  
==== 1. Doelgericht en effectief leren communiceren met patiënten met psychische problemen en hun naasten. ====
+
=== Afstemming met de huisartsstages ===
 +
De aios ziet patiënten met psychische klachten en aandoeningen gedurende de hele opleiding. Tijdens de 1<sup>e</sup> huisartsstage ligt de focus op de diagnostiek en behandeling/verwijzing bij nieuwe patiënten. Tijdens de GGZ-stage en de 2<sup>e</sup> huisartsstage verdiept de aios haar  kennis en vaardighede,n en is er meer aandacht voor patiënten met chronische psychische aandoeningen en persoonlijkheidsstoornissen.
  
==== 2. Het planmatig leren analyseren en verdiepen ====
+
=== Praktijkleren ===
van de psychiatrische diagnostiek en begeleiding bij mensen met meer uitgesproken, ernstiger psychische problematiek dan veelal in de huisartspraktijk gezien wordt, inclusief criteria voor het al dan niet in behandeling nemen van de patiënt (met als onderlegger de DSM-IV). We denken daarbij aan:
+
De aios leert het vak in de praktijk. Patiëntenzorg en de vragen die daaruit ontstaan sturen voor een groot deel het leren. Daarbij zijn van belang:  
* Acute problematiek zoals suïcidaliteit, acute psychose, delier (zie stage [null Chronische Zorg]), angst en paniek
+
* '''Een voldoende en divers patiëntenaanbod.''' De aios ziet tijdens de GGZ-stage, afhankelijk van de specifieke stage-inrichting, een breder of smaller aanbod van patiënten met specifieke psychische aandoeningen.
* Chronische aandoeningen en problemen als depressie, verslavingsziekten (alcoholisme, medicijnen), angststoornissen,    somatoforme stoornissen, chronische psychosen, stemmingsstoornissen
 
* Overige aandoeningen: eetstoornissen, posttraumatische reacties, zelfbeschadiging, persoonlijkheidsstoornissen (zie ook de    bijlage met de eindtermen)
 
  
==== 3. Kennismaken met behandelvormen: ====
+
* '''Een goede balans tussen zelfstandig werken en begeleiding.''' De aios leert vooral door zelfstandig patiëntenzorg te bieden onder direct beschikbare supervisie. Daarbij is regelmatig overleg met, en observatie door, de stage-opleider cruciaal. Dit garandeert de patiëntveiligheid en maakt het opsporen van blinde vlekken bij de aios mogelijk. Deze balans wordt onder andere mogelijk gemaakt door:
* Acute en intensieve vormen, zoals in de acute psychiatrie en crisisinterventie
+
** Ad-hoc-overleg over individuele patiënten.
* Medicamenteuze en gespreksmatige behandeling en begeleiding
+
** Geregelde leergesprekken.
* Sociale kaart, inclusief samenwerking en afstemming met andere GGZ- disciplines (o.a. sociaalpsychiatrisch verpleegkundige,     maatschappelijk werker, eerstelijnspsycholoog, RIAGG), en de verschillende verwijs- en consultatiemogelijkheden
+
** Observaties m.b.v. de Korte praktijkbeoordeling: het [[KPB|KPB-formulier]] nodigt uit tot gedetailleerde feedback.  
* Oefenen met het geven van voorlichting en psycho-educatie
+
** Voortgangsgesprekken halverwege en aan het eind van de stage mbv de [[ComBeL|Combel GGZ]]-stage
In deze stage van drie maanden werkt de aios zowel aan de stagedoelstellingen als aan die eigen leerdoelen. De GGZ- stage kan gevolgd worden bij een aantal RIAGG's en enkele psychiatrische afdelingen van algemene ziekenhuizen. Het leren vindt voornamelijk plaats op de stageplek. De aard van de werkzaamheden op de stageplaats bepaalt dus voor een belangrijk deel aan welke leerdoelen er gewerkt kan worden. Het ondersteunend onderwijs tijdens de terugkomdag op de huisartsopleiding is gericht op reflectie op de stage- ervaringen en gericht op verdieping. De aios investeert daarnaast in zelfstudietijd. Een werkweek (fulltime opleiding) bestaat uit 38 uur, verdeeld over 31½ uur afdelingswerkzaamheden en 6½ uur voor de terugkomdag.
 
  
Er worden ongeveer tien terugkomdagen per kwartaal voor aios georganiseerd. Een vast onderdeel is het nabespreken van praktijkervaringen in relatie tot het [[IOP]] (Individueel Ontwikkelingsplan). Op basis hiervan wordt nadere invulling geven aan het verdiepingsonderwijs, het nabespreken van praktijkopdrachten en het oefenen van vaardigheden, die op de stageplek onvoldoende aan bod komen. De leergesprekken met de stageopleider zijn behalve voor de beoordeling van de voortgang nadrukkelijk bedoeld voor feedback op de competentie- ontwikkeling van de aios.
+
=== Instituutsonderwijs ===
 
+
De aios komen drie tot vier keer per maand naar het instituut. De groep is gemengd en bestaat uit aios die de CCZ- dan wel de GGZ-stage volgen. De CCZ- en GGZ-stage markeren de start van de tweede fase. De tweede-fasegroep blijft in principe tot het einde van de opleiding bij elkaar.
Naast de verplichte opdrachten is er ruimte voor keuze- thema's. Ook kan er gelegenheid geboden worden om bij elkaar op de stageplek te kijken.
 
 
 
=== Afstemming met andere stages ===
 
Psychische aandoeningen komen op meerdere plaatsen tijdens de opleiding aan de orde. In de 1<sup>e</sup> huisartsstage heeft de aios ervaren dat een aanzienlijk deel van de patiëntcontacten betrekking heeft op psychosomatiek. De hoge incidentie van depressie, angst en paniek stoornissen zorgt ervoor dat de aios al vanaf het begin van de opleiding hiermee in aanraking komt. En in het verlengde hiervan leert de aios ook de 1<sup>e</sup> lijnpsycholoog en de GGZ- instellingen al snel kennen.
 
 
 
De GGZ-module in fase 2 van de opleiding  sluit hierop aan. Tijdens deze stage ligt het accent op het verbeteren van de diagnostische, communicatieve en therapeutische competenties in het gesprek met de patiënt met een psychisch probleem.
 
 
 
In de [[2e Huisartsstage|2e huisartsstage]] wordt gericht (meer planmatig) aandacht besteed aan disease- en praktijkmanagement bij deze aandoeningen. De aios heeft dankzij de GGZ-stage hopelijk meer zicht gekregen op de complexiteit van de problematiek en de samenwerking met de 2<sup>e</sup> lijn.
 
 
 
Het dagelijkse werk van de huisarts is ook wat betreft de psychische problematiek grofweg onder te verdelen in twee delen: acute en chronische problemen. Beide openbaren zich middels problematisch gedrag. De nadruk in de module ligt daarom op:
 
* De veelvoorkomende acute beelden depressie, psychose, acute suïcidaliteit, acute angsttoestand. Allemaal aandoeningen waarbij    acuut ingrijpen en in veel gevallen ook verwijzing nodig is. Spannend werk voor de huisarts. Altijd ongepland, met extra drukte en uitlopen van het spreekuur als gevolg.
 
* Langdurige begeleiding van chronische patiënten
 
* Omgaan met gedragsproblemen
 
Het is voorstelbaar dat bij veel huisartsen deze problematiek kan leiden tot gevoelens van onmacht. Meer kennis en vaardigheden op deze gebieden zullen de effectiviteit en het werkplezier van de huisarts zeker vergroten.  
 
 
 
=== Doelstellingen ===
 
De leerdoelen van de stage zijn ontleend aan het [[Landelijk opleidingsplan]], het [[Competentieprofiel van de huisarts]], de [[ComBeL|ComBeL GGZ stage]]. Het onderwijs tijdens deze module is gerelateerd aan de, langs de 7 competentiegebied geordende, onderstaande gedragsindicatoren: 
 
  
 +
De opbouw van de terugkomdag kent een aantal vaste onderdelen:
 
<div class="panel-group" id="accordion">
 
<div class="panel-group" id="accordion">
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 1: Medisch handelen">
+
<accordion parent="accordion" heading="Reflectieonderwijs" class="in">
'''De aios ...'''
+
{{Handleiding - Reflectieonderwijs}}
* heeft kennis van de voor de stage relevante ziekten/stoornissen/ gezondheidsproblemen (m.b.t. voorkomen, symptomatologie, etiologie, pathosfysiologie en natuurlijk beloop)
 
* voert op adequate wijze het psychiatrische onderzoek uit
 
* kent het diagnostische arsenaal van het vakgebied (incl. het onderscheidende vermogen ervan) en zet dit op rationele wijze in
 
* kent het therapeutische en preventieve arsenaal van het vakgebied (incl. wetenschappelijke onderbouwing, werkzaamheid en risicos) en zet dit op rationele wijze in
 
* beheerst het voor de huisartspraktijk relevante psychiatrische farmacotherapeutische arsenaal
 
* betrekt de context van de patiënt - d.w.z. fysieke, sociale, culturele achtergrond, gezondheidsgeschiedenis en/of levensfase - bij werkhypothese en beleid
 
* gaat adequaat om met 'crisissituaties' (bv. bij suïcidaliteit, psychosen, angststoornissen, persoonlijkheidsstoornissen)
 
* kan goed het gevaar van de situatie voor de patiënt zelf, zichzelf (als arts) en derden inschatten en kan goed passende maatregelen treffen
 
 
  </accordion>
 
  </accordion>
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 2: Communicatie">
+
<accordion parent="accordion" heading="Aiosonderwijs" class="in">
'''De aios ...'''
+
{{Handleiding - Aiosonderwijs}}
* bouwt een effectieve behandelrelatie met de patiënt op
 
* stemt de communicatie af op de aard van de psychische stoornis van betrokkene en past zo nodig specifieke communicatietechnieken toe (m.n. bij suïcidaliteit, PTSS, verslaving en persoonlijkheids-stoornis)
 
* bejegent de patiënt / naasten met betrokkenheid, begrip en respect
 
* verheldert de hulpvraag in complexe setting en bij complexe problematiek
 
* communiceert adequaat met patiënten / naasten en is in staat te bepalen wie in welke situatie de meest geëigende gesprekspartner is (d.w.z. de patiënt zelf, de familie of de omgeving)
 
* kan grenzen stellen aan gedrag van de patiënt en het eigen hulpaanbod
 
* geeft voldoende en begrijpelijke informatie aan de patiënt / naasten en past zinsbouw en woordkeus aan bij leeftijd geslacht, opleiding en emotie van de patiënt
 
* geeft de patiënt / naasten, indien mogelijk, inspraak in de besluitvorming
 
* gaat geordend en gestructureerd te werk
 
 
  </accordion>
 
  </accordion>
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 3: Samenwerken">
+
Omdat de groep gemengd is, is het zaak de onderwerpen zo te kiezen dat alle aios ervan kunnen leren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de [[GGZ stage#Zelfstudie en Opdrachten|opdracht patiëntgerichte casuspresentatie]].
'''De aios ...'''
+
</div>
* draagt bij aan een goede werkrelatie met de andere hulpverleners
+
 
* zorgt voor heldere mondelinge en schriftelijke informatieoverdracht
+
<div class="panel-group" id="accordion">
* werkt adequaat samen met andere zorgverleners in een multidisciplinaire structuur en geeft blijk van inzicht in onderlinge taakverdeling en verantwoordelijkheden
+
<accordion parent="accordion" heading="Docentonderwijs en training" class="in">
* consulteert op tijd en effectief en maakt optimaal gebruik van de expertise van andere hulp- en zorgverleners.
+
{{Handleiding - Docentonderwijs en training}}
 
  </accordion>
 
  </accordion>
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 4: Organiseren">
+
Tijdens de GGZ-stage zullen de docenten o.a. extra aandacht geven aan complexe interactiepatronen. Ook verzorgen zij een themadag psychotherapeutische interventie voor de huisarts.
'''De aios ...'''
+
</div>
* draagt een patiënt zorgvuldig over in een multidisciplinaire, complexe, situatie en draagt zorg voor continuïteit
+
 
* kent de samenhang tussen de instellingen in de GGZ en geeft blijk de weg te weten naar en binnen de GGZ (o.a. crisisdienst, bureau jeugdzorg, vertrouwensarts, Riagg)
+
<div class="panel-group" id="accordion">
* kent de transmurale behandeltrajecten en kan in deze trajecten participeren
+
<accordion parent="accordion" heading="Individuele begeleiding aios">
* legt medische gegevens zorgvuldig en begrijpelijk vast en maakt zo mogelijk adequaat gebruik van het HIS
+
{{Handleiding - Individuele begeleiding aios}}
* maakt gericht gebruik van internet voor het opzoeken van informatie t.b.v. patiëntenzorg
 
* gaat adequaat met de tijd om, zodat toegewezen taken binnen een bepaalde limiet uitgevoerd kunnen worden
 
 
  </accordion>
 
  </accordion>
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 5: Maatschappelijk handelen">
+
In de GGZ-stage woont de docent het voortgangsgesprek tussen aios en stageopleider meestal niet bij. Wel komt de docent op stagebezoek of overlegt hij/zij telefonisch met de stageopleider.
'''De aios ...'''
+
</div>
* heeft voldoende kennis van en handelt volgens relevante wettelijke regelgeving (WGBO, BIG, BOPZ, regels rond dwangbehandeling en KNMG groene boekje)
+
 
* is zich bewust van de vertrouwensrelatie met patiënten en respecteert de privacy van gegevens
+
<div class="panel-group" id="accordion">
* registreert en delegeert volgens de wetgeving en procedures van de instelling
+
<accordion parent="accordion" heading="Expertonderwijs">
* herkent incidenten in de patiëntenzorg die tot een klacht (zouden) kunnen leiden en speelt daar zo nodig op in om een klacht te voorkomen
+
Expertonderwijs is onderwijs dat wordt gegeven door een expert op een bepaald vakgebied.
* informeert de patiënt / naasten desgewenst over geldende klachtenprocedure van de instelling
 
 
  </accordion>
 
  </accordion>
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 6: Wetenschap en onderwijs">
+
Tijdens de GGZ-stage is er op veel middagen expertonderwijs; daarnaast zijn er twee hele themadagen met expertonderwijs. De onderwerpen beslaan psychiatrische ziektebeelden, persoonlijkheidsstoornissen en behandelvormen. Vaste onderwerpen zijn angst, depressie, ADHD, suïcidaliteit en verslaving. Gespreksvaardigheden rond lastige interactiepatronen en persoonlijkheidsproblematiek worden geoefend met een trainingsacteur.
'''De aios ...'''
+
 
* onderbouwt de zorg op wetenschappelijk verantwoorde wijze
+
<div class="panel-group" id="accordion">
* heeft kennis van de binnen het vakgebied geldende richtlijnen t.a.v. diagnostiek en therapie
+
<accordion parent="accordion" heading="Evaluatie en planning" class="in">
* presenteert op adequate wijze patiënten of medische onderwerpen in (multidisciplinaire) besprekingen en/of de aios- groep
+
Om het cursorisch onderwijs voor een komende periode voor te bereiden zijn er op de terugkomdag regelmatig evaluatie- en planningsmomenten nodig. Hier wordt teruggekeken naar de voorafgaande periode (wat beviel, wat werd gemist) en vooruitgekeken naar het onderwijs in de komende periode (leerwensen aios binnen het kader van de opleidingsperiode en andere wensen). Er worden afspraken gemaakt over wie wat gaat doen.
</accordion>
 
<accordion parent="accordion" heading="Gedragsindicatoren competentiegebied 7: Professionaliteit">
 
'''De aios ...'''
 
* toont inzet en betrokkenheid, houdt zich aan afspraken
 
* neemt, ook bij fouten, de verantwoordelijkheid voor het eigen handelen
 
* hanteert een goede balans tussen betrokkenheid en distantie
 
* staat open voor feedback en gaat daar constructief mee om
 
* schat het eigen niveau van professioneel functioneren goed in en handelt daar naar (roept zo nodig hulp in)
 
* overlegt regelmatig over de vorderingen met de stageopleider en stelt leerplan bij, evalueert leerdoelen, stelt nieuwe leerdoelen op en evalueert het eindresultaat
 
* reflecteert op het eigen handelen en onderkent de invloed van de eigen persoon op het contact met patiënt en betrokkenen
 
* handelt in ethisch opzicht zorgvuldig
 
* hanteert verschillen in normen en waarden tussen verschillende hulpverleners en -vragers (patiënt, verpleging en familie) op professionele wijze binnen de geldende ethische en medische gedragsregels
 
* gaat adequaat om met de werkbelasting op de stageplek
 
* is toenemend in staat gebleken zelfstandig te werken
 
 
  </accordion>
 
  </accordion>
 
</div>
 
</div>
  
== Beginvereisten / aanvangsniveau ==
+
=== Zelfstudie en Opdrachten ===
De aios heeft het de eerste opleidingsperiode in de huisartspraktijk afgerond. Voorafgaand aan de start van de GGZ-stage heeft de aios in het portfolio het overgangsdocument ingevuld. Hieruit volgen wellicht aandachtspunten voor deze stage.
+
<div class="panel-group" id="accordion">
 +
<accordion parent="accordion" heading="Zelfstudie en Opdrachten" class="in">
 +
Opdrachten hebben als doel om, binnen het kader van de opleidingsdoelen, persoonlijke leerdoelen te kiezen en daaraan te werken, veelal uitmondend in een casus- of themapresentatie in de groep. De opdrachten zijn voor alle aios verplicht.
  
De aios stelt bij de start van de stage GGZ zijn of haar aanvangsniveau vast door het maken van een [null GGZ stage Aanvangstoets] en [null GGZ stage Self-assessment]. Deze toetsen geven richting aan de verdere invulling van het IOP.
+
Een aantal opdrachten is beschreven. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, van een opdracht afwijken als dat beter past bij het behalen van de betreffende leerdoelen (zelfsturing binnen kaders).
  
== Hulpmiddelen en literatuur ==
+
Leerdoelen en opdrachten worden vastgelegd in het [[IOP]].
Voor actuele en meer gerichte literatuur kan men te rade gaan bij de stageopleider. Daarnaast dient de aios te kunnen beschikken over de meest recente huisartsgeneeskundige literatuur. Hiertoe behoren:
+
</accordion>
* [https://www.nhg.org/nhg-standaarden NHG-standaarden]
 
* [https://www.ntvg.nl/ Nederlands Tijdschrift voor Geneeskunde]
 
* [https://www.henw.org/ Huisarts en Wetenschap]
 
* [https://www.ntvg.nl/artikelen/vademecum-huisartsen Vademecum voor de Huisarts]
 
* [https://www.medischcontact.nl/ Medisch Contact]
 
Deze zijn alle (ook) elektronisch beschikbaar. Voor het zoeken naar literatuur en voor het kunnen communiceren met collega-aios en docenten via [[Canvas]]. Zie de instructie voor het zoeken in de 'elektronische bibliotheek'. Kijk ook eens op [http://www.psychiatrienet.nl/ Psychiatrienet.nl].
 
  
== Indeling stage GGZ ==
+
De opdrachten tijdens de GGZ-stage zijn:
De stage omvat 12-13 weken met circa 10 terugkomdagen. De werkweek bestaat uit 38 uur exclusief zelfstudietijd, waarvan 6½ uur voor de terugkomdag en 31 ½ uur op de stageplaats verdeeld over 4 dagen. De opdrachten worden uitgevoerd binnen deze 31 ½ uur. Wanneer er geen cursorisch onderwijs gegeven wordt, wordt deze tijd besteed op de stageplaats. De onderwijskundige begeleiding op de stageplaats vindt plaats binnen werktijd, in overleg met de stageopleider.
+
* Opdracht Patiëntgerichte casuspresentatie (=opdracht aiosonderwijs)
 +
* Opdracht KPB (Korte Praktijk Beoordeling)
 +
<div class="panel-group" id="accordion">
 +
<accordion parent="accordion" heading="Beschrijving opdracht Patiëntgerichte casuspresentatie" class="in">
 +
Patiëntgerichtheid is in de [[GGZ stage]] min of meer vanzelfsprekend, maar daarom niet makkelijk. Dit concept veronderstelt gelijkwaardigheid waar dat mogelijk is en samenwerking.
  
== Toetsing en beoordeling ==
+
Een patiëntgerichte gespreksvoering waarin niet alleen ziekte en klacht maar vooral ook beleving, verwachtingen en achtergronden van de patiënt ter sprake komen is bij psychische klachten en aandoeningen zo mogelijk nóg essentiëler dan bij andere gezondheidsklachten.  
 Voor de GGZ stage moet de aios verschillende activiteiten ondernemen om de stage met goed gevolg te kunnen afronden. In de meeste gevallen hoort daar een 'bewijsstuk' bij dat de aios moet inleveren bij de docenten: een formulier, verklaring of verslag. Het verdient aanbeveling dat de aios daarvan een kopie behoudt. Het is de verantwoordelijkheid van de aios om de genoemde formuleren, verklaringen en opdrachten op tijd aan te leveren.
 
  
Een volledig overzicht van deze activiteiten en bewijsstukken, met een globale tijdsindicatie uitgaande van een regulier traject is te vinden:
+
Een belangrijk onderdeel van de informatie die de aios verzamelt is datgene wat de patiënt ‘met je doet’. Het bij jezelf registreren van gevoelens van machteloosheid, compassie, angst, irritatie maakt dat je een professionele afweging kunt maken of en hoe deze gevoelens je gedrag als dokter moeten sturen. Daarbij is het belangrijk te laten weten dat je het perspectief van de patiënt gehoord hebt.
* [null Toetsing en beoordeling GGZ stage]
+
{| class="infobox ggz box cel klein" width="100%"
Toetsing is van essentieel belang om zicht te krijgen op de ontwikkeling van de competenties. Op basis hiervan kan de aios richting geven aan zijn leeractiviteiten. De toetsing is gericht op het handelen in de praktijk, op het functioneren in de opleidingsgroep en op de leeractiviteiten. De aios verzamelt gedurende de stage de 'bewijsstukken' van het verloop van de opleiding. Bij de afsluiting van de stage levert de aios de beoordelingen door stageopleider en docenten, het verslag van het voortgangsgesprek en het peer- assessment, KPB en het evaluatie- verslag van de stage in.
+
!Doel
 +
|
 +
* Het leren beschrijven van een ziektegeschiedenis van een patiënt waarin ook diens eigen perspectief  nadrukkelijk onderdeel van het verhaal vormt.
 +
|-
 +
!Activiteit
 +
|
 +
*Bereid een casus voor volgens het concept van patiëntgerichtheid waarbij ook een vraag wordt voorgelegd aan de groep. Dat kan de DSM V diagnose zijn, inclusief de DD’s, maar ook het behandelvoorstel of verwijzingsvoorstel (wat zouden jullie hierbij adviseren).
 +
|-
 +
!Resultaat
 +
|
 +
*Schriftelijk uitgewerkte casus met geformuleerde vraag (mag ook op [https://canvas.vu.nl/login/canvas Canvas] gezet worden). En een zinvolle bespreking van een interessante patiënt met je collega’s.
 +
|-
 +
!Tijd
 +
|
 +
*1 uur
 +
|-
 +
!Nabespreking
 +
|
 +
*Op de TKD in de groep.
 +
• Vorm: Inbrengende aios kruipt in de huid van de patient. Collega mede aios zijn nu de arts van deze patient. Welke vragen of focus zijn effectief? Waar denkt de groep aan en welke manieren zijn er om deze patient verder te helpen de vraag en het probleem helder te krijgen?
  
Toetsing en beoordeling vindt plaats conform:
+
|}
* [null Protocol toetsing en beoordeling]
 
* [null Toetsprogramma HOVUmc]
 
Beoordeling baseren de stageopleider en docenten onder meer op de volgende toetsen:
 
  
'''Peer-assessment'''
+
{{witregel}}
 +
===Overzichten aios opdrachten===
 +
{| class="clickablecell" style="text-align:center; color: white; background-color: #ffffff; width: 100%;"
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#4ea24e;" |'''[[Opdrachten 1e Huisartsstage|<span style="color:white">Opdrachten<br />1e Huisartsstage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 16%; background-color:#228b22;" |'''[[Opdrachten Klinische stage|<span style="color:white">Klinische<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 2%; background-color: white;" |
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#4aa6ff;" |'''[[Opdrachten CZ stage|<span style="color:white">CZ<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#1c86ee;" |'''[[Opdrachten GGZ stage|<span style="color:white">GGZ<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#1874cd;" |'''[[Opdrachten 2e Huisartsstage|<span style="color:white">Opdrachten<br />2e Huisartsstage</span>]]'''
 +
|}
  
Eén keer per kwartaal toetsen de aios elkaar; bij die toetsing gelden de volgende regels:
+
zie ook [[GGZ stage#Instituutsonderwijs|Aiosonderwijs]]
* de aios die zich laat toetsen geeft aan wat hij of zij beoordeeld wil hebben
+
</accordion>
* enkele patiënten worden gezamenlijk door beide aios behandeld
+
<accordion parent="accordion" heading="Beschrijving opdracht KPB" class="in">
* de docenten hebben zich van te voren geïnformeerd over de punten waarop de aios getoetst wil worden.
+
De [[KPB]] (Korte Praktijk Beoordeling) is een toetsing- en beoordelingsinstrument waarmee de aios zich laat observeren bij een concrete activiteit. Door zich vaak kortdurend te laten observeren en feedback te krijgen, kan de aios een goede indruk krijgen van zijn functioneren. En omgekeerd: door de resultaten ervan over de dragen aan bijvoorbeeld de docenten kunnen zij zich een beeld vormen van het functioneren van de aios.
'''Vaardigheidstoetsing in cursorisch onderwijs'''
 
  
Op de stageplek worden meerdere vaardigheden aangeleerd. In het verdiepingsonderwijs op de terugkomdag wordt zo mogelijk aandacht besteed aan de toetsing van vaardigheden.
+
Deze werkwijze, inclusief een bijpassend beoordelingsformulier, is oorspronkelijk ontwikkeld in de klinische setting, maar tegenwoordig wordt het ook daarbuiten steeds vaker gebruikt. Er bestaan inmiddels ook meerdere formulieren waaruit de aios zelf kan kiezen. Ze kunnen worden ingevuld door daarvoor in aanmerking komende personen. Op deze manier wordt het praktijkhandelen vanuit vele hoeken bekeken (360 graden feedback).
  
'''Toetsing op de stage'''
+
Het aantal KPB’s dat de aios moet laten invullen wordt in het begin van de stage door de docenten vastgesteld. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de KPB’s worden aangeleverd en eventueel tijdens de terugkomdagen worden nabesproken. Desgevraagd worden ze ook ter hand gesteld aan de stageopleider.
  
De toetsing van de voortgang gebeurt middels voortgangsgesprekken halverwege de stage. Als onderlegger daarvoor dient de ComBel. In het eindgesprek worden de beoordelingen van de docenten en de stageopleider besproken. We hechten groot aan veel toetsmomenten. Hiervoor gebruiken we de korte praktijkbeoordeling ([null KPB]). Dit is een instrument voor een snelle beoordeling over het totaal van het handelen in de praktijk of over een specifiek onderdeel waarover de aios feedback moet hebben of wil hebben. We pleiten ervoor dat de aios minimaal vijf keer tijdens de stage middels een KPB beoordeeld wordt. De eerste verantwoordelijkheid voor voldoende toetsing ligt bij de aios. De aios moet immers aan de beoordelaars aan kunnen tonen dat er voldoende ontwikkeling heeft plaatsgevonden gedurende de stage.
+
* [https://www.hovumc.nl/portfolio KPB formulier (e-portfolio)], officiele meest receente versie van het formulier.
 +
* [[:media:KPB.pdf|KPB formulier (pdf)]], uitprintbare pdf versie zonder thema aanduiding.
  
De beoordelaar kan de stageopleider zijn, maar de aios kan ook andere betrokkenen vragen een oordeel uit te spreken over het medisch handelen (bijvoorbeeld een assistent of verpleegkundige). De aios overhandigt de ingevulde KPB's aan de stageopleider ten behoeve van het voortgangsgesprek.
+
{| class="infobox ggz box cel klein" width="100%"
 +
!Doel
 +
|
 +
*Informatie verzamelen over het feitelijk handelen van de aios ten dienste van educatieve feedback en eindbeoordeling.
 +
|-
 +
!Activiteit
 +
|
 +
*Gedurende de stage laat de aios de [[KPB]]’s invullen door relevante personen in de stagesetting, bijvoorbeeld: stageopleider, arts-assistenten, verpleegkundigen, mede- aios, co- assistent, patiënt.
 +
|-
 +
!Resultaat
 +
|
 +
*KPB’s die input geven voor het IOP en voor de beoordeling van de aios
 +
|-
 +
!Tijd
 +
|
 +
*10-15 minuten per KPB
 +
|-
 +
!Nabespreking
 +
|
 +
*Aansluitend aan de KPB met de beoordelaar en verder in overleg met de groepsdocenten
 +
|}
 +
<br />
  
== Verplichte opdrachten ==
+
</accordion>
Deze opdrachten zijn verplicht tijdens de GGZ stage:
+
</div>
 +
 +
De aios vraagt geregeld om observatie door de stageopleider en/of andere zorgprofessionals. Bij een aantal van deze observaties wordt het [[KPB]]-formulier gebruikt (aantal i.o.m. de stageopleider).
 +
</div>
  
[null Opdracht - IOP GGZ stage]
+
=== Voortgang en beoordeling ===
 +
<div class="panel-group" id="accordion">
 +
<accordion parent="accordion" heading="Het individueel ontwikkelingsplan (IOP)">
 +
Vanaf het eerste voortgangsgesprek in de 1<sup>e</sup> huisartsstage (5<sup>e</sup> maand) beschrijft de aios leerdoelen in het [[IOP]] dat een plaats krijgt in het ontwikkelingsdossier in het e-portfolio. Het IOP is een verplicht onderdeel van de opleiding. Het doel van het IOP is het ondersteunen van de zelfsturing in het leren. De aios maakt bewuste keuzes en zoekt daarover actief het gesprek met de opleider en/of de docent.
  
[null Opdracht - Peer-assessment]  
+
Aan het begin van de stage is er in het intakegesprek met de stageopleider én op de terugkomdag aandacht voor de leerdoelen van de aios; waaraan kan en wil de aios in de huidige stageplek vooral aandacht geven met het oog op de kaders zoals geformuleerd in de thema's en de ComBeL GGZ-stage?
 +
</accordion>
 +
<accordion parent="accordion" heading="Voortgang en beoordeling" class="in">
 +
{{Handleiding - Voortgang en beoordeling}}
 +
</accordion>
 +
Tijdens de GGZ-stage heeft de aios een intakegesprek aan het begin, een voortgangsgesprek halverwege, en een beoordelings- en evaluatiegesprek aan het eind van de drie maanden. De ComBeL GGZ-stage geeft de specifieke indicatoren bij alle competentiegebieden. Het thema [[Leerlijn psychische klachten|Psychische klachten en aandoeningen]] noemt de kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA’s) waarbinnen de aios de competentieontwikkeling laat zien. Zie ook: [[Tijdpad toetsing en beoordeling GGZ stage|Tijdpad toetsing en beoordeling GGZ-stage]] en [[Verplichtingen GGZ stage|Verplichtingen GGZ-stage]].
 +
</div>
  
[null Opdracht - KPB i] (5x)
+
<big>'''Overzicht verplichtingen'''</big>
 +
{| class="clickablecell" style="text-align:center; color: white; background-color: #ffffff; width: 100%;"
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#4ea24e;" |'''[[Verplichtingen 1e Huisartsstage|<span style="color:white">Verplichtingen<br />1e Huisartsstage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 16%; background-color:#228b22;" |'''[[Verplichtingen Klinische stage|<span style="color:white">Klinische<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 2%; background-color: white;" |
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#4aa6ff;" |'''[[Verplichtingen CZ stage|<span style="color:white">CZ<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#1c86ee;" |'''[[Verplichtingen GGZ stage|<span style="color:white">GGZ<br />stage</span>]]'''
 +
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#1874cd;" |'''[[Verplichtingen 2e Huisartsstage|<span style="color:white">Verplichtingen<br />2e Huisartsstage</span>]]'''
 +
|}
 +
{{witregel}}
  
[null Opdracht - Patientgerichte casus presentatie]
+
=== Individualisering opleiding ===
 +
<div class="panel-group" id="accordion">
 +
<accordion parent="accordion" heading="Individualisering opleiding" class="in">
 +
Binnen het beschreven curriculum heeft de aios veel te kiezen. Aios met relevante werkervaring voorafgaand aan de opleiding kunnen [[Vrijstellingsreglement|vrijstellingen]] voor stages aanvragen. Aios hebben, binnen wettelijke kaders, een rol in het kiezen van welke soort externe stage zij willen volgen. Dit alles wordt vastgelegd in het Individueel opleidingsschema (IOS).
 +
Tijdens de tweede huisarts-stage is er een aanbod van expertonderwijs, waaruit gekozen kan worden. Tevens zijn er dan differentiatiemogelijkheden, een aanvullend, landelijk en verdiepend onderwijsaanbod waarmee de aios zich extra kan bekwamen in een specifiek onderdeel van de huisartsgeneeskunde.
 +
Congresbezoek kan een aantal terugkomdagen vervangen. Bestuursactiviteiten bij de LOVAH (Landelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen) kunnen deels in opleidingstijd worden gedaan. Zie ook het [[Aanwezigheidsreglement]].
 +
</accordion>
 +
</div>
 +
=== Onderwijsinformatiesystemen ===
 +
<div class="panel-group" id="accordion">
 +
<accordion parent="accordion" heading="Onderwijsinformatiesystemen" class="in">
 +
Binnen de huisartsopleiding werken we met verschillende digitale systemen. Zie voor een uitgebreide beschrijving [[ICT Systemen|de handleiding ICT.]]
 +
* [[E-portfolio]]. Een online portfolio waarin de aios opneemt: alle ComBels en voortgangsadviezen, alsmede de reflectieverslagen na de voortgangsgesprekken, de verklaringen dienstdoen, supervisiebeoordelingen.
 +
* [[Canvas]]. De interactieve digitale leeromgeving waarop de aios binnen zijn/haar groep kan communiceren over inhoudelijke en praktische zaken, zoals voortgang in het individueel ontwikkelingsplan, literatuur, presentaties. Ook het rooster is opgenomen in Canvas.
 +
* [https://hovumc.nl/wiki HOVUmc-Wiki]. Deze open, online informatiebron bevat een groot aantal onderwijsbouwstenen, gerangschikt onder vijftien [[leerlijnen]]. Een bouwsteen bevat informatie over een bepaald onderwerp. De bouwstenen zijn bruikbaar bij het maken van onderwijs door aios en docenten, ter ondersteuning van het praktijkleren, voor zelfstudie en voor leergesprekken. Naast onderwijsinhoudelijke informatie bevat de Wiki alle handleidingen en regelgeving van de opleiding.
 +
* [[Video opnames van consulten|Videoplatform]]. Dit is een beveiligde online omgeving waar aios video-opnames van consulten uploaden om later terug te kijken met de opleider, de docenten of de terugkomdaggroep. Ook vindt via dit platform de beoordeling voor de BasisConsultvoeringsToets en de consultvoeringstoets van de tweede huisartsstage plaats.
 +
* [[Webmail]]. Iedere aios krijgt voor de duur van de opleiding een eigen VUmc-account.
 +
</accordion>
 +
</div>
  
== Globaal Rooster ==
+
{{witregel}}
Tijdens het cursorisch onderwijs op de terugkomdag wordt in het reflectieonderwijs aandacht besteed aan de praktijkervaringen van de aios. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de [null Opdracht - Patientgerichte casus presentatie]. In het verdiepingsonderwijs wordt mede op basis hiervan een selectie gemaakt uit onderstaande onderwerpen. Naast de vaste thema's is er ruimte voor keuzeonderwerpen. De introductie- toets geeft richting aan de keuze voor welke thema's speciale aandacht verdienen in het Individueel Ontwikkelingsplan van de aios. Bij aanvang van de module krijgt iedere aios daarnaast ca. 3 onderwerpen toebedeeld die gepresenteerd moeten worden in de vorm van een casusbespreking.
+
<big>'''Overzicht stagehandleidingen'''</big>
 
+
{| class="clickablecell" style="text-align:center; color: white; background-color: #ffffff; width: 100%;"
'''Vaste onderwerpen in de GGZ-module zijn:'''
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#4ea24e;" |'''[[1e Huisartsstage|<span style="color:white">Handleiding<br />1e Huisartsstage</span>]]'''
* Kennismaken en oriëntatie op de stage en formuleren van het Individueel Opleidingsplan
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 16%; background-color:#228b22;" |'''[[Klinische stage|<span style="color:white">Klinische<br />stage</span>]]'''
* Onderlinge consultatie door middel van casuïstiekbespreking
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 2%; background-color: white;" |
* Verdiepingsonderwijs/ presentaties n.a.v. de opdracht DSM IV & bijlagen
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#4aa6ff;" |'''[[CZ stage|<span style="color:white">CZ<br />stage</span>]]'''
* Verdiepingsonderwijs/ presentaties n.a.v. de opdracht Behandelvormen in de GGZ (keuze uit veelvoorkomende ziektebeelden:     stemmingsstoornissen, angst – en paniekstoornissen, aanpassingsstoornissen, kinderpsychiatrie, verslavingsproblematiek)
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 8%; background-color:#1c86ee;" |'''[[GGZ stage|<span style="color:white">GGZ<br />stage</span>]]'''
* Verdiepingsonderwijs/ presentaties n.a.v. de opdracht Behandelvormen in de GGZ (Problemsolving Treatment, 5-gesprekkenmodel)
+
| class="clickablecell" style="text-align:center; height:80px; width: 33%; background-color:#1874cd;" |'''[[2e Huisartsstage|<span style="color:white">Handleiding<br />2e Huisartsstage</span>]]'''
* Suïcidaliteit
+
|}
* Training gespreksvaardigheden: oefenen met trainingsacteur
 
* Evaluatie en afsluiting van de module
 
'''Mogelijke Keuze onderwerpen zijn:'''
 
* Rouw
 
* Psychotische stoornissen
 
* Peerassessment
 
'''Werken met opdrachten'''
 
 
 
De bespreking van de opdrachten wordt opgenomen in de planning van het cursorisch onderwijs op de terugkomdag. Er wordt onderscheid gemaakt tussen verplichte opdrachten die moeten worden uitgevoerd zoals omschreven op de website. Daarnaast is het mogelijk dat de aios eigen opdrachten formuleren om de gestelde leerdoelen te realiseren.
 
 
 
'''Afronden van de module'''
 
 
 
Als voorbereiding op het afrondende voortgangsgesprek levert de aios de ingevulde beoordelingsformulieren, zie [null Toetsing en beoordeling GGZ stage], in met een gespreksagenda. De docent vult het beoordelingsformulier in en bespreekt dit met de aios. Aan het eind van de stage levert de aios het evaluatie- formulier van de stageplek in bij het onderwijssecretariaat van fase 2. Daarnaast vult de aios het voortgangsformulier GGZ-module in en overhandigt dit na akkoord aan de docent van de volgende stage.
 

Versie van 16 jun 2020 om 16:58


GGZ-stage

Onderwijscoördinatoren
Beatrijs de Leede
Chris Rietmeijer

Teamleider
Hendrien Duijnhouwer

Assistent teamleider
Pacale Scheerman

GGZ-stage

Handleiding GGZ-stage

Na de 1e huisartsstage volgt de aios enkele externe stages. De GGZ-stage is een keuzestage die standaard wordt aangeboden. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, een andere keuze maken. Deze keuze moet rond de 6e maand van de 1e huisartsstage gemaakt worden.

Deze handleiding biedt een praktische beschrijving van het praktijkleren en het instituutsonderwijs tijdens de GGZ-stage.

Doelen en globale inhoud

Uit het Landelijk opleidingsplan: In de stage GGZ gaat het om ontwikkeling van de klinische competenties op het gebied van psychosociale en psychiatrische problematiek die in de huisartspraktijk minder geclusterd voorkomt. Het accent ligt op diagnostiek en behandeling die binnen het bereik van de huisartsenzorg vallen. De opleidingsdoelen worden in het landelijk opleidingsplanbeschreven onder het thema:

Dit thema is met de bijbehorende kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA's) op de Wiki beschreven. Door de KBA's te bestuderen en met de opleider, de groepsgenoten en de docenten te bespreken krijgt de aios een idee van de stand van de eigen competentieontwikkeling in de breedte en diepte. Op de Wiki zijn er voor veel KBA's onderwijs-bouwstenen te vinden, die behulpzaam zijn voor het terugkomdagonderwijs, voor het leren in de praktijk en voor zelfstudie.

Waarom een GGZ-stage?

De psychiatrische setting, met de inherent hoge prevalentie van de verschillende psychische klachten en aandoeningen, is bij uitstek de plaats voor het in beperkte tijd veel leren rondom diagnostiek en behandeling. De aios leert daarbij consultvoeren bij patiënten met psychische problemen. Dat gaat om zaken als aansluiten bij de patiënt, jezelf als behandelaar effectiever maken, meer de leiding nemen als dat nodig is. Vanuit het perspectief van de huisarts is er in deze setting sprake van weliswaar ernstige maar relatief 'schone' en dus overzichtelijke psychische problematiek. Er is minder verwarring met als lichamelijk beleefde klachten.

Doelen

De doelen van de GGZ-stage zijn:

  1. Leren diagnosticeren van psychische klachten en aandoeningen.
  2. Kennismaken met behandelvormen.
  3. Doelgericht en effectief leren communiceren met patiënten met psychische problemen en hun systeem.

Voor een verdere omschrijving zie de KBA's op de Wiki

Afstemming met de huisartsstages

De aios ziet patiënten met psychische klachten en aandoeningen gedurende de hele opleiding. Tijdens de 1e huisartsstage ligt de focus op de diagnostiek en behandeling/verwijzing bij nieuwe patiënten. Tijdens de GGZ-stage en de 2e huisartsstage verdiept de aios haar kennis en vaardighede,n en is er meer aandacht voor patiënten met chronische psychische aandoeningen en persoonlijkheidsstoornissen.

Praktijkleren

De aios leert het vak in de praktijk. Patiëntenzorg en de vragen die daaruit ontstaan sturen voor een groot deel het leren. Daarbij zijn van belang:

  • Een voldoende en divers patiëntenaanbod. De aios ziet tijdens de GGZ-stage, afhankelijk van de specifieke stage-inrichting, een breder of smaller aanbod van patiënten met specifieke psychische aandoeningen.
  • Een goede balans tussen zelfstandig werken en begeleiding. De aios leert vooral door zelfstandig patiëntenzorg te bieden onder direct beschikbare supervisie. Daarbij is regelmatig overleg met, en observatie door, de stage-opleider cruciaal. Dit garandeert de patiëntveiligheid en maakt het opsporen van blinde vlekken bij de aios mogelijk. Deze balans wordt onder andere mogelijk gemaakt door:
    • Ad-hoc-overleg over individuele patiënten.
    • Geregelde leergesprekken.
    • Observaties m.b.v. de Korte praktijkbeoordeling: het KPB-formulier nodigt uit tot gedetailleerde feedback.
    • Voortgangsgesprekken halverwege en aan het eind van de stage mbv de Combel GGZ-stage

Instituutsonderwijs

De aios komen drie tot vier keer per maand naar het instituut. De groep is gemengd en bestaat uit aios die de CCZ- dan wel de GGZ-stage volgen. De CCZ- en GGZ-stage markeren de start van de tweede fase. De tweede-fasegroep blijft in principe tot het einde van de opleiding bij elkaar.

De opbouw van de terugkomdag kent een aantal vaste onderdelen:

Feedback en reflectie zijn essentieel voor het zelfsturend leren van de aios. In het onderwijs is daarom ruimte gereserveerd voor reflectierondes. Aios leggen casus en dilemma's voor aan hun groepsgenoten en docenten. Door reflectie en feedback op deze praktijkervaringen krijgt de aios meer grip op de ervaring, en handvatten voor de verdere professionele ontwikkeling. Dit kan leiden tot gerichte leeractiviteiten. De ingebrachte vragen uit de praktijk kunnen ook richting geven aan de planning van het onderwijs in de groep. Zie Leerlijn professionaliteit.

De aiosgroep kiest welke onderwerpen aandacht moeten krijgen in het groepsonderwijs. Bij de voorbereiding en uitvoering daarvan hebben aios een actieve rol. Het is de verantwoordelijkheid van de docenten om de kwaliteit van het aiosonderwijs te borgen; zij doen dit door het actief begeleiden van de aios in de voorbereiding en door het geven van feedback op vorm en inhoud van het uitgevoerde aiosonderwijs. Het is daarbij van belang dat het onderwijs aansluit op de leerwensen van de groep. Op de Wiki zijn per thema en per competentiegebied onderwijsbouwstenen te vinden die behulpzaam zijn bij het voorbereiden en vormgeven van dit onderwijs.

Omdat de groep gemengd is, is het zaak de onderwerpen zo te kiezen dat alle aios ervan kunnen leren. Daarbij wordt gebruik gemaakt van de opdracht patiëntgerichte casuspresentatie.

Naast het aiosonderwijs is er onderwijs door de docenten. Docenten hebben hun eigen expertisegebieden. Zo geven gedragswetenschappelijk docenten onder meer trainingen in samenwerken en arts-patiëntcommunicatie. Huisartsdocenten geven onderwijs over medisch-inhoudelijke onderwerpen, bijvoorbeeld bij de introductie van een nieuw thema.

Tijdens de GGZ-stage zullen de docenten o.a. extra aandacht geven aan complexe interactiepatronen. Ook verzorgen zij een themadag psychotherapeutische interventie voor de huisarts.

Op de terugkomdag is er tijd voor individuele begeleiding van de aios door de docenten. Individuele begeleiding vindt ook plaats binnen de digitale leeromgeving Canvas waar de docenten inhoudelijk kunnen reageren op bestanden die de aios uploadt, zoals het Individueel ontwikkelingsplan (IOP). Naast de aios begeleidt de docent ook dienst opleider (tijdens de parallel- en koppeldagen) en het aios-opleiderkoppel, bijvoorbeeld door praktijkbezoeken af te leggen en voortgangsgesprekken bij te wonen. We spreken hierbij van samenwerking rond het leren van de aios in de driehoek van aios-opleider-docent.

In de GGZ-stage woont de docent het voortgangsgesprek tussen aios en stageopleider meestal niet bij. Wel komt de docent op stagebezoek of overlegt hij/zij telefonisch met de stageopleider.

Expertonderwijs is onderwijs dat wordt gegeven door een expert op een bepaald vakgebied.

Tijdens de GGZ-stage is er op veel middagen expertonderwijs; daarnaast zijn er twee hele themadagen met expertonderwijs. De onderwerpen beslaan psychiatrische ziektebeelden, persoonlijkheidsstoornissen en behandelvormen. Vaste onderwerpen zijn angst, depressie, ADHD, suïcidaliteit en verslaving. Gespreksvaardigheden rond lastige interactiepatronen en persoonlijkheidsproblematiek worden geoefend met een trainingsacteur.

Om het cursorisch onderwijs voor een komende periode voor te bereiden zijn er op de terugkomdag regelmatig evaluatie- en planningsmomenten nodig. Hier wordt teruggekeken naar de voorafgaande periode (wat beviel, wat werd gemist) en vooruitgekeken naar het onderwijs in de komende periode (leerwensen aios binnen het kader van de opleidingsperiode en andere wensen). Er worden afspraken gemaakt over wie wat gaat doen.

Zelfstudie en Opdrachten

Opdrachten hebben als doel om, binnen het kader van de opleidingsdoelen, persoonlijke leerdoelen te kiezen en daaraan te werken, veelal uitmondend in een casus- of themapresentatie in de groep. De opdrachten zijn voor alle aios verplicht.

Een aantal opdrachten is beschreven. Aios kunnen, gemotiveerd en in overleg, van een opdracht afwijken als dat beter past bij het behalen van de betreffende leerdoelen (zelfsturing binnen kaders).

Leerdoelen en opdrachten worden vastgelegd in het IOP.

De opdrachten tijdens de GGZ-stage zijn:

  • Opdracht Patiëntgerichte casuspresentatie (=opdracht aiosonderwijs)
  • Opdracht KPB (Korte Praktijk Beoordeling)

Patiëntgerichtheid is in de GGZ stage min of meer vanzelfsprekend, maar daarom niet makkelijk. Dit concept veronderstelt gelijkwaardigheid waar dat mogelijk is en samenwerking.

Een patiëntgerichte gespreksvoering waarin niet alleen ziekte en klacht maar vooral ook beleving, verwachtingen en achtergronden van de patiënt ter sprake komen is bij psychische klachten en aandoeningen zo mogelijk nóg essentiëler dan bij andere gezondheidsklachten.

Een belangrijk onderdeel van de informatie die de aios verzamelt is datgene wat de patiënt ‘met je doet’. Het bij jezelf registreren van gevoelens van machteloosheid, compassie, angst, irritatie maakt dat je een professionele afweging kunt maken of en hoe deze gevoelens je gedrag als dokter moeten sturen. Daarbij is het belangrijk te laten weten dat je het perspectief van de patiënt gehoord hebt.

Doel
  • Het leren beschrijven van een ziektegeschiedenis van een patiënt waarin ook diens eigen perspectief  nadrukkelijk onderdeel van het verhaal vormt.
Activiteit
  • Bereid een casus voor volgens het concept van patiëntgerichtheid waarbij ook een vraag wordt voorgelegd aan de groep. Dat kan de DSM V diagnose zijn, inclusief de DD’s, maar ook het behandelvoorstel of verwijzingsvoorstel (wat zouden jullie hierbij adviseren).
Resultaat
  • Schriftelijk uitgewerkte casus met geformuleerde vraag (mag ook op Canvas gezet worden). En een zinvolle bespreking van een interessante patiënt met je collega’s.
Tijd
  • 1 uur
Nabespreking
  • Op de TKD in de groep.

• Vorm: Inbrengende aios kruipt in de huid van de patient. Collega mede aios zijn nu de arts van deze patient. Welke vragen of focus zijn effectief? Waar denkt de groep aan en welke manieren zijn er om deze patient verder te helpen de vraag en het probleem helder te krijgen?

 

Overzichten aios opdrachten

Opdrachten
1e Huisartsstage
Klinische
stage
CZ
stage
GGZ
stage
Opdrachten
2e Huisartsstage

zie ook Aiosonderwijs

De KPB (Korte Praktijk Beoordeling) is een toetsing- en beoordelingsinstrument waarmee de aios zich laat observeren bij een concrete activiteit. Door zich vaak kortdurend te laten observeren en feedback te krijgen, kan de aios een goede indruk krijgen van zijn functioneren. En omgekeerd: door de resultaten ervan over de dragen aan bijvoorbeeld de docenten kunnen zij zich een beeld vormen van het functioneren van de aios.

Deze werkwijze, inclusief een bijpassend beoordelingsformulier, is oorspronkelijk ontwikkeld in de klinische setting, maar tegenwoordig wordt het ook daarbuiten steeds vaker gebruikt. Er bestaan inmiddels ook meerdere formulieren waaruit de aios zelf kan kiezen. Ze kunnen worden ingevuld door daarvoor in aanmerking komende personen. Op deze manier wordt het praktijkhandelen vanuit vele hoeken bekeken (360 graden feedback).

Het aantal KPB’s dat de aios moet laten invullen wordt in het begin van de stage door de docenten vastgesteld. Hetzelfde geldt voor de manier waarop de KPB’s worden aangeleverd en eventueel tijdens de terugkomdagen worden nabesproken. Desgevraagd worden ze ook ter hand gesteld aan de stageopleider.

Doel
  • Informatie verzamelen over het feitelijk handelen van de aios ten dienste van educatieve feedback en eindbeoordeling.
Activiteit
  • Gedurende de stage laat de aios de KPB’s invullen door relevante personen in de stagesetting, bijvoorbeeld: stageopleider, arts-assistenten, verpleegkundigen, mede- aios, co- assistent, patiënt.
Resultaat
  • KPB’s die input geven voor het IOP en voor de beoordeling van de aios
Tijd
  • 10-15 minuten per KPB
Nabespreking
  • Aansluitend aan de KPB met de beoordelaar en verder in overleg met de groepsdocenten



De aios vraagt geregeld om observatie door de stageopleider en/of andere zorgprofessionals. Bij een aantal van deze observaties wordt het KPB-formulier gebruikt (aantal i.o.m. de stageopleider).

Voortgang en beoordeling

Vanaf het eerste voortgangsgesprek in de 1e huisartsstage (5e maand) beschrijft de aios leerdoelen in het IOP dat een plaats krijgt in het ontwikkelingsdossier in het e-portfolio. Het IOP is een verplicht onderdeel van de opleiding. Het doel van het IOP is het ondersteunen van de zelfsturing in het leren. De aios maakt bewuste keuzes en zoekt daarover actief het gesprek met de opleider en/of de docent.

Aan het begin van de stage is er in het intakegesprek met de stageopleider én op de terugkomdag aandacht voor de leerdoelen van de aios; waaraan kan en wil de aios in de huidige stageplek vooral aandacht geven met het oog op de kaders zoals geformuleerd in de thema's en de ComBeL GGZ-stage?

Elke vier maanden zijn er voortgangsgesprekken, zowel tussen aios en opleider als tussen aios en docent. De competentieontwikkeling van de aios in de afgelopen periode wordt besproken en er wordt vooruitgekeken naar welke leerdoelen centraal zullen staan in de volgende periode. De aios heeft hierin een actieve rol en maakt inzichtelijk aan opleider en docent hoe ver deze is ten opzichte van het competentieprofiel huisarts. De competentieboordelingslijst ComBeL dient hierbij als onderlegger en beoordelingsinstrument. De thema's van het Landelijk OpleidingsPlan (LOP) met de bijhorende KBA's geven de context waartegen de competentieontwikkeling wordt bezien.

Opleider en docent hebben een coachende rol bij de leeractiviteiten van de aios. Daarnaast hebben opleider en docent een beoordelende rol bij de competentieontwikkeling van de aios. Alles over voortgang en beoordeling staat uitgebreid beschreven op de Wiki-pagina Toetsing en Beoordeling. Op de pagina Verplichtingen aios staat een overzicht van alle verplichtingen per stage.

Elke aios is verantwoordelijk voor het bijhouden van zijn/haar eigen voortgang in het e-portfolio en op Canvas. Het portfolio bevat de voortgangsadviezen, voortgangsbeslissingen en een neerslag van de beoordelingen en prestaties van de aios die het bewijs vormen van het verworven niveau van de competenties. We beschouwen de aios als eigenaar van het portfolio. De aios nodigt de beoordelaars uit om de beoordelingen in te vullen. Twee keer per jaar maakt de aios de Landelijke Huisartsgeneeskundige Kennistoets (LHK).

Tijdens de GGZ-stage heeft de aios een intakegesprek aan het begin, een voortgangsgesprek halverwege, en een beoordelings- en evaluatiegesprek aan het eind van de drie maanden. De ComBeL GGZ-stage geeft de specifieke indicatoren bij alle competentiegebieden. Het thema Psychische klachten en aandoeningen noemt de kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA’s) waarbinnen de aios de competentieontwikkeling laat zien. Zie ook: Tijdpad toetsing en beoordeling GGZ-stage en Verplichtingen GGZ-stage.

Overzicht verplichtingen

Verplichtingen
1e Huisartsstage
Klinische
stage
CZ
stage
GGZ
stage
Verplichtingen
2e Huisartsstage

 

Individualisering opleiding

Binnen het beschreven curriculum heeft de aios veel te kiezen. Aios met relevante werkervaring voorafgaand aan de opleiding kunnen vrijstellingen voor stages aanvragen. Aios hebben, binnen wettelijke kaders, een rol in het kiezen van welke soort externe stage zij willen volgen. Dit alles wordt vastgelegd in het Individueel opleidingsschema (IOS). Tijdens de tweede huisarts-stage is er een aanbod van expertonderwijs, waaruit gekozen kan worden. Tevens zijn er dan differentiatiemogelijkheden, een aanvullend, landelijk en verdiepend onderwijsaanbod waarmee de aios zich extra kan bekwamen in een specifiek onderdeel van de huisartsgeneeskunde. Congresbezoek kan een aantal terugkomdagen vervangen. Bestuursactiviteiten bij de LOVAH (Landelijke Organisatie van Aspirant Huisartsen) kunnen deels in opleidingstijd worden gedaan. Zie ook het Aanwezigheidsreglement.

Onderwijsinformatiesystemen

Binnen de huisartsopleiding werken we met verschillende digitale systemen. Zie voor een uitgebreide beschrijving de handleiding ICT.

  • E-portfolio. Een online portfolio waarin de aios opneemt: alle ComBels en voortgangsadviezen, alsmede de reflectieverslagen na de voortgangsgesprekken, de verklaringen dienstdoen, supervisiebeoordelingen.
  • Canvas. De interactieve digitale leeromgeving waarop de aios binnen zijn/haar groep kan communiceren over inhoudelijke en praktische zaken, zoals voortgang in het individueel ontwikkelingsplan, literatuur, presentaties. Ook het rooster is opgenomen in Canvas.
  • HOVUmc-Wiki. Deze open, online informatiebron bevat een groot aantal onderwijsbouwstenen, gerangschikt onder vijftien leerlijnen. Een bouwsteen bevat informatie over een bepaald onderwerp. De bouwstenen zijn bruikbaar bij het maken van onderwijs door aios en docenten, ter ondersteuning van het praktijkleren, voor zelfstudie en voor leergesprekken. Naast onderwijsinhoudelijke informatie bevat de Wiki alle handleidingen en regelgeving van de opleiding.
  • Videoplatform. Dit is een beveiligde online omgeving waar aios video-opnames van consulten uploaden om later terug te kijken met de opleider, de docenten of de terugkomdaggroep. Ook vindt via dit platform de beoordeling voor de BasisConsultvoeringsToets en de consultvoeringstoets van de tweede huisartsstage plaats.
  • Webmail. Iedere aios krijgt voor de duur van de opleiding een eigen VUmc-account.

  Overzicht stagehandleidingen

Handleiding
1e Huisartsstage
Klinische
stage
CZ
stage
GGZ
stage
Handleiding
2e Huisartsstage