Stimulatie zelfzorg patiënt: verschil tussen versies

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken
k (link bouwsteen)
(Tekst ingekort en opgefrist, herhalingen eruit)
Regel 30: Regel 30:
 
=== Relevantie ===
 
=== Relevantie ===
  
''Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag.''  
+
''Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag.'' ''Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven'' (Chinees spreekwoord).
  
''Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven''
+
Dit spreekwoord is ook van toepassing op het onderwerp 'zelfzorg'
  
([[wikt:give_a_man_a_fish_and_you_feed_him_for_a_day;_teach_a_man_to_fish_and_you_feed_him_for_a_lifetime|Chinees spreekwoord]]).
+
Zelfzorg is een begrip uit de verpleegkunde dat aangeeft in hoeverre een patiënt voor zichzelf kan zorgen. Zelfzorg-''tekort'' betekent in die context: hulpbehoeftigheid in dagelijkse handelingen als aankleden en wassen.
  
Dezelfde strekking van dit spreekwoord geldt ook voor de patiënt wat betreft zelfzorg. ‘Zelfzorg’ is een term uit de verpleegkunde die de mate aangeeft waarin een patiënt  voor zichzelf kan zorgen. Er is sprake van zelfzorg''tekort'' als er sprake is van hulpbehoeftigheid bij bijvoorbeeld de algemene dagelijkse levensverrichtingen.   
+
Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere betekenis. Het betreft alle zorg die een individu aan zichzelf besteedt om gezond te blijven: leefstijlkeuzes maken, doktersafspraken plannen, medicatie innemen, bijsluiters lezen, informatie opzoeken over gezondheid.   
  
Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere inhoud. Het betreft niet alleen de zieke of oudere patiënt, maar ook de gezonde man of vrouw die zijn of haar gezondheid actief wil behouden. In dit laatste geval gaat het om de zorg die de individu aan zichzelf besteedt (zelf regelt, gebruikt, toepast en/of  betaalt) om gezond te blijven. 
+
Zelfzorg en zelfmanagement wordt steeds belangrijker door de toenemende vergrijzing en de duurder wordende medische zorg. Dit komt ook terug in de nieuwe definitie van gezondheid: positieve gezondheid. (zie [https://www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/positieve-gezondheid/ ZonNW]). Gezondheid wordt als positief ervaren wanneer er sprake is van eigen regie: in staat zijn tot zelfzorg. 
  
Met de toenemende vergrijzing en de duurder wordende medische zorg, krijgen zelfzorg en zelfmanagement in de afgelopen jaren een steeds centralere plek in de behandeling van diverse (chronische) ziekten en kwalen. De waarde van zelfzorg komt ook terug in de nieuwe definitie van ''gezondheid'', vastgesteld door Machteld Huber (zie [https://www.zonmw.nl/nl/over-zonmw/positieve-gezondheid/ ZonNW]). De toegang tot en het kunnen uitoefenen van zelfzorg is namelijk één van factoren waardoor eigen gezondheid positief ervaren wordt (lees: eigen regie).   
+
Zelfzorg vergroot dus iemands zelfstandigheid op gezondheidsgebied. Zelfzorg leidt daarbij tot minder afhankelijkheid van hulpverleners en mantelzorgers. De huisarts heeft een belangrijke taak om de zelfzorg te bevorderen bij patiënten. Er zijn diverse digitale informatiebronnen die hierbij kunnen helpen, zoals [https://www.thuisarts.nl/ thuisarts.nl], en de applicatie [https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.veiligheid.versterkjeenkel&hl=nl versterk je enkel]. Je hoeft het als huisarts niet alleen te doen, want zelfzorg kan goed ondersteund worden vanuit de paramedische zorg ([https://zelfzorgondersteund.nl/ zelfzorgondersteund.nl]).   
  
Zelfzorg vergroot dus de mate van zelfstandigheid van een al-dan-niet zieke persoon. Tegelijkertijd reduceert zelfzorg de mate van afhankelijk zijn van hulpverleners en mantelzorgers en kan afhankelijkheid zelfs voorkomen of uitstellen. De huisarts heeft een belangrijke taak om de zelfzorg te bevorderen bij nieuwe ziektegevallen en bij minder gezondheidsvaardige patiënten. Hiervoor heb je o.a. beschikking tot diverse digitale informatiebronnen om de zelfzorg te stimuleren, denk aan [https://www.thuisarts.nl/ thuisarts.nl], [https://play.google.com/store/apps/details?id=nl.veiligheid.versterkjeenkel&hl=nl versterk je enkel app], etc. Je hoeft het als huisarts gelukkig niet alleen te doen, want zelfzorg kan goed ondersteund worden vanuit de paramedische zorg, zie ook [https://zelfzorgondersteund.nl/ zelfzorgondersteund.nl].   
+
Deze bouwsteen heeft als doel het begrip ‘zelfzorg’ te introduceren en een kader te geven. Vervolgens richt de bouwsteen zich op zelfzorg in het kader van de Korte episode zorg. 
  
Het spreekt vanzelf dat zelfzorg verschillende leerlijnen bestrijkt, met name die van Chronische en Complexe Oudere Zorg, Preventie, Interculturaliteit, APC, en in het kader van voorkoming van burnout bij de huisarts zelf ook de leerlijn Professionaliteit. Deze bouwsteen heeft dan ook vooral als doel het begrip ‘zelfzorg’ te introduceren en een kader te geven. Vervolgens richt de bouwsteen zich op zelfzorg in het kader van de Korte episode zorg. 
+
Het onderwerp zelfzorg komt verder uitgebreid aan bod in de leerlijnen Chronische Zorg, Ouderen, Preventie, Interculturaliteit en APC. Ook bij leerlijn Professionaliteit vind je zelfzorg terug: in het kader van burnout-preventie voor de huisarts.  
  
 
=== Doelen ===
 
=== Doelen ===
Regel 50: Regel 50:
 
# Bewustwording van de eigen houding en referentiekader ten aanzien van zelfzorg.  
 
# Bewustwording van de eigen houding en referentiekader ten aanzien van zelfzorg.  
 
# Weten hoe je op positieve wijze bij de patiënt zelfzorg kan aansturen, stimuleren en waar nodig begeleiden.
 
# Weten hoe je op positieve wijze bij de patiënt zelfzorg kan aansturen, stimuleren en waar nodig begeleiden.
 +
# Zelfzorgmogelijkheden in Korte episode zorg leren kennen.
  
 
=== Gebruiksaanwijzing  ===
 
=== Gebruiksaanwijzing  ===

Versie van 14 mrt 2019 om 18:19


Leerlijn korte episode zorg
Auteur

Yeun Ying Wong
Erik Fokke

Stage

1e Huisartsstage
2e Huisartsstage

KBA

4. Behandeling en beleid

Competentie

Medisch handelen
Maatschappelijk handelen

Toepassing

Leergesprek
Praktijkleren
Onderwijsprogramma
Zelfstudie

Relevantie

Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag. Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven (Chinees spreekwoord).

Dit spreekwoord is ook van toepassing op het onderwerp 'zelfzorg'.

Zelfzorg is een begrip uit de verpleegkunde dat aangeeft in hoeverre een patiënt voor zichzelf kan zorgen. Zelfzorg-tekort betekent in die context: hulpbehoeftigheid in dagelijkse handelingen als aankleden en wassen.

Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere betekenis. Het betreft alle zorg die een individu aan zichzelf besteedt om gezond te blijven: leefstijlkeuzes maken, doktersafspraken plannen, medicatie innemen, bijsluiters lezen, informatie opzoeken over gezondheid.

Zelfzorg en zelfmanagement wordt steeds belangrijker door de toenemende vergrijzing en de duurder wordende medische zorg. Dit komt ook terug in de nieuwe definitie van gezondheid: positieve gezondheid. (zie ZonNW). Gezondheid wordt als positief ervaren wanneer er sprake is van eigen regie: in staat zijn tot zelfzorg.

Zelfzorg vergroot dus iemands zelfstandigheid op gezondheidsgebied. Zelfzorg leidt daarbij tot minder afhankelijkheid van hulpverleners en mantelzorgers. De huisarts heeft een belangrijke taak om de zelfzorg te bevorderen bij patiënten. Er zijn diverse digitale informatiebronnen die hierbij kunnen helpen, zoals thuisarts.nl, en de applicatie versterk je enkel. Je hoeft het als huisarts niet alleen te doen, want zelfzorg kan goed ondersteund worden vanuit de paramedische zorg (zelfzorgondersteund.nl). 

Deze bouwsteen heeft als doel het begrip ‘zelfzorg’ te introduceren en een kader te geven. Vervolgens richt de bouwsteen zich op zelfzorg in het kader van de Korte episode zorg. 

Het onderwerp zelfzorg komt verder uitgebreid aan bod in de leerlijnen Chronische Zorg, Ouderen, Preventie, Interculturaliteit en APC. Ook bij leerlijn Professionaliteit vind je zelfzorg terug: in het kader van burnout-preventie voor de huisarts.

Doelen

  1. Inzicht krijgen in het begrip zelfzorg en de diverse vormen van zelfzorg.
  2. Bewustwording van de eigen houding en referentiekader ten aanzien van zelfzorg.
  3. Weten hoe je op positieve wijze bij de patiënt zelfzorg kan aansturen, stimuleren en waar nodig begeleiden.
  4. Zelfzorgmogelijkheden in Korte episode zorg leren kennen.

Gebruiksaanwijzing

Door de brede omvang van het onderwerp zelfzorg bevat deze bouwsteen meerdere opdrachten. Het grootste deel van de opdrachten is bedoeld voor zelfstudie en zelfreflectie als voorbereiding op een leergesprek met de hao. Sommige opdrachten kunnen ook gebruikt worden ter voorbereiding op een plenaire discussie op de TKD. Per opdracht wordt de leerplek aangegeven.  

Onderwijsactiviteit

  1. Hoe mensen omgaan met lichamelijke klachten, ziekte en gezondheid wordt mede bepaald door hun culturele achtergrond, opvoeding en opleiding. Deze contextuele gegevens bepalen ook hoe mensen met zelfzorg omgaan. Bedenk in dit verband eens hoe je zelf bent opgegroeid met eigen ervaringen met lichamelijke klachten en ziekten. Welke invloed hebben/hadden je ouders op jouw kijk hierop, bijv. in het gebruik van specifieke huis-tuin-en-keuken-middelen en je huidige leefstijl? Heeft je medische opleiding vervolgens invloed gehad op je omgang met je eigen gezondheid en lichamelijke klachten? Zo ja, in welke op zicht? Hoe zal dat met de patiënt gesteld zijn? Interessant voor een leergesprek, maar ook zeker leuk voor op een TKD voor een plenaire opdracht.
  2. Een doel van zelfzorg is o.a. het reduceren van het aantal ‘nodeloze’ consulten van bijv. kleine kwalen. Hoeveel tijd is het jou waard, of ben je kwijt, als huisarts om tijdens het spreekuur in te gaan op zelfzorg? En waar zal jij als huisarts bij de patient de nadruk op leggen: zoals het stimuleren van zelfinzicht, het vergroten van de motivatie van de patiënt, het stimuleren van de eigen regie, en zo meer? Hoe ga je om met de minder gezondheidsvaardige patiënt met betrekking tot deze punten? Bespreek je ideeën met je hao in een leergesprek.
  3. Wat is het verschil tussen zelfzorg en zelfmanagement? Wat versta je onder zelfzorgmedicijnen (zie ook zelfzorg.nl, gezondheidsnet.nl), zelfzorghulpmiddelen en -instrumenten? En wanneer maak je gebruik hiervan in de spreekkamer?  Bediscusiëer deze punten met je hao in een leergesprek.
  4. Wissel tijdens het leergesprek of op de TKD de interessante informatiebronnen met elkaar uit, om de zelfzorg van de patiënt te ondersteunen of bevorderen. Welke zijn de handige websites of apps om in de spreekkamer te gebruiken?
  5. Welke plek zie jij voor alternatieve geneeskunde in het kader van zelfzorg? En welke plek hebben naar jouw idee placebo’s bij zelfzorg? Bespreek dit plenair op een TKD. Deze opdracht is te combineren met verdieping in en presentatie van verschillende vormen van alternatieve geneeskunde.
  6. In het kader van korte episodezorg: wat kan je de patiënt in het kader van zelfzorg vertellen over de volgende onderwerpen? (Eventueel met de desbetreffende NHG standaard en/of bouwsteen erbij, zelfstudie/leergesprek):
      • Pijnklachten; de pijncirkel
      • Recidiverende urineweg infecties
      • Luchtwegproblemen; o.a. stoppen met roken, hyperreactiviteit, zelfzorg bij verkoudheid, sinusitisklachten, influenza
      • Slaapproblemen; slaaphygiëne
      • Moeheid; is het lichamelijk of geestelijk? (bouwsteen De energiemeter bij moeheidsklachten)
      • Soa’s; preventie (bouwsteen SOA preventie)                    

Bronnen

Voor zelfstudie:

  • Op www.nhg.org zijn alle NHG-standaarden te vinden; via www.artsportaal.nl heb je toegang tot tientallen links met informatie die van nut kan zijn tijdens het spreekuur.
  • www.thuisarts.nl is een heel handige en betrouwbare medische site voor patiënten die meer willen weten over hun aandoening, met adviezen voor zelfzorg en wanneer ze aan de aan de bel moeten trekken.  
  • Kijk ook een op www.zorgvoorbeter.nl, zelfzorg en zelfmanagement voor chronische zorg staan hierin centraal. Met interessante links.

Interessante websites als achtergrondinformatie:

  • Patiënten kunnen op deze site van GGD.amsterdam.nl veel informatie en adviezen vinden bij de zelfzorg rondom SOA’s.
  • De coöperatie Zelfzorg Ondersteund! is een samenwerkingsverband van patiëntenvertegenwoordigers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, die zich samen sterk maken voor de implementatie en opschaling van ondersteunde zelfzorg in Nederland bij patiënten met chronische ziekten.  

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg


De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's
Kort Spoed Chron Ouderen Kind Psych ALK Pall Preventie Praktijk
Korte episode zorg
Spoedeisende zorg
Chronische zorg
Complexe ouderenzorg
Zorg voor het kind
Psychische klachten
ALK
Palliatieve zorg
Preventie
Praktijkmanagement
Categorie: Competentiegebieden
Medisch handelen Communicatie Maatsch. handelen Wetenschap Professionaliteit
Medisch handelen
Communicatie
Maatschappelijk handelen
Wetenschap
Professionaliteit
Categorie: Overige aandachtsgebieden
Diversiteit Seksualiteit Innovatie
Diversiteit
Seksualiteit
Innovatie