Stimulatie zelfzorg patiënt

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken


Leerlijn korte episode zorg
Auteur

Yeun Ying Wong
Erik Fokke

Stage

1e Huisartsstage
2e Huisartsstage

KBA

4. Behandeling en beleid

Competentie

Medisch handelen
Maatschappelijk handelen

Toepassing

Leergesprek
Praktijkleren
Onderwijsprogramma
Zelfstudie

Relevantie

Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag. Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven (Chinees spreekwoord).

Dit spreekwoord is ook van toepassing op het onderwerp 'zelfzorg'.

Zelfzorg is een begrip uit de verpleegkunde dat aangeeft in hoeverre een patiënt voor zichzelf kan zorgen. Zelfzorg-tekort betekent in die context: hulpbehoeftigheid in dagelijkse handelingen als aankleden en wassen.

Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere betekenis. Het betreft alle zorg die een individu aan zichzelf besteedt om gezond te blijven: zoals de juiste medicatie kopen bij kleine kwalen, het opzoeken van informatie over gezondheid en de eigen leefstijl veranderen wanneer dit nodig is.

Zelfzorg en zelfmanagement wordt steeds belangrijker door de toenemende vergrijzing en de duurder wordende medische zorg. Dit komt ook terug in de nieuwe definitie van gezondheid: positieve gezondheid. (zie ZonNW). Gezondheid wordt als positief ervaren wanneer er sprake is van eigen regie: in staat zijn tot zelfzorg.

Zelfzorg vergroot dus iemands zelfstandigheid op gezondheidsgebied. Zelfzorg leidt daarbij tot minder afhankelijkheid van hulpverleners en mantelzorgers. De huisarts heeft een belangrijke taak om de zelfzorg te bevorderen bij patiënten. Er zijn diverse digitale informatiebronnen die hierbij kunnen helpen, zoals thuisarts.nl, en de applicatie versterk je enkel. Je hoeft het als huisarts niet alleen te doen, want zelfzorg kan goed ondersteund worden vanuit de paramedische zorg (zelfzorgondersteund.nl). 

Deze bouwsteen heeft als doel het begrip ‘zelfzorg’ te introduceren en een kader te geven. Vervolgens richt de bouwsteen zich op zelfzorg in het kader van de Korte episode zorg. 

Het onderwerp zelfzorg komt terug in de leerlijnen Chronische Zorg, Ouderen en Preventie. Ook in de leerlijn Professionaliteit is zelfzorg een belangrijk onderwerp, in het kader van burnout-preventie voor de huisarts.

Doelen

  1. Inzicht krijgen in het begrip zelfzorg en de diverse vormen van zelfzorg.
  2. Bewustwording van de eigen houding en referentiekader ten aanzien van zelfzorg.
  3. Weten hoe je op positieve wijze bij de patiënt zelfzorg kan aansturen, stimuleren en waar nodig begeleiden.
  4. Zelfzorgmogelijkheden in Korte episode zorg leren kennen.

Gebruiksaanwijzing

Door de brede omvang van het onderwerp zelfzorg bevat deze bouwsteen meerdere opdrachten. Het grootste deel van de opdrachten is bedoeld voor zelfstudie en zelfreflectie als voorbereiding op een leergesprek met de hao. Sommige opdrachten kunnen ook gebruikt worden ter voorbereiding op een plenaire discussie op de TKD. Per opdracht wordt de leerplek aangegeven.  

Onderwijsactiviteit

  1. Hoe mensen omgaan met lichamelijke klachten, ziekte en gezondheid wordt mede bepaald door hun culturele achtergrond, opvoeding en opleiding. Deze contextuele gegevens bepalen ook hoe mensen met zelfzorg omgaan. Bedenk in dit verband eens hoe je zelf bent opgegroeid met eigen ervaringen met lichamelijke klachten en ziekten. Welke invloed hebben/hadden je ouders op jouw kijk hierop, bijv. in het gebruik van specifieke huis-tuin-en-keuken-middelen en je huidige leefstijl? Heeft je medische opleiding vervolgens invloed gehad op je omgang met je eigen gezondheid en lichamelijke klachten? Zo ja, in welke op zicht? Hoe zal dat met de patiënt gesteld zijn? Interessant voor een leergesprek, maar ook zeker leuk voor op een TKD voor een plenaire opdracht.
  2. Een doel van zelfzorg is o.a. het reduceren van het aantal ‘nodeloze’ consulten van bijv. kleine kwalen. Hoeveel tijd is het jou waard, of ben je kwijt, als huisarts om tijdens het spreekuur in te gaan op zelfzorg? En waar zal jij als huisarts bij de patient de nadruk op leggen: zoals het stimuleren van zelfinzicht, het vergroten van de motivatie van de patiënt, het stimuleren van de eigen regie, en zo meer? Hoe ga je om met de minder gezondheidsvaardige patiënt met betrekking tot deze punten? Bespreek je ideeën met je hao in een leergesprek.
  3. Wat is het verschil tussen zelfzorg en zelfmanagement? Wat versta je onder zelfzorgmedicijnen (zie ook zelfzorg.nl, gezondheidsnet.nl), zelfzorghulpmiddelen en -instrumenten? En wanneer maak je gebruik hiervan in de spreekkamer?  Bediscusiëer deze punten met je hao in een leergesprek.
  4. Wissel tijdens het leergesprek of op de TKD de interessante informatiebronnen met elkaar uit, om de zelfzorg van de patiënt te ondersteunen of bevorderen. Welke zijn de handige websites of apps om in de spreekkamer te gebruiken?
  5. Welke plek zie jij voor alternatieve geneeskunde in het kader van zelfzorg? En welke plek hebben naar jouw idee placebo’s bij zelfzorg? Bespreek dit plenair op een TKD. Deze opdracht is te combineren met verdieping in en presentatie van verschillende vormen van alternatieve geneeskunde.
  6. In het kader van korte episodezorg: wat kan je de patiënt in het kader van zelfzorg vertellen over de volgende onderwerpen? (Eventueel met de desbetreffende NHG standaard en/of bouwsteen erbij, zelfstudie/leergesprek):
      • Pijnklachten; de pijncirkel
      • Recidiverende urineweginfecties
      • Luchtwegproblemen; o.a. stoppen met roken, hyperreactiviteit, zelfzorg bij verkoudheid, sinusitisklachten, influenza
      • Slaapproblemen; slaaphygiëne
      • Moeheid; is het lichamelijk of geestelijk? (bouwsteen De energiemeter bij moeheidsklachten)
      • Soa’s; preventie (bouwsteen SOA-preventie)                    

Bronnen

Voor zelfstudie:

  • Op www.nhg.org zijn alle NHG-standaarden te vinden.
  • Via www.artsportaal.nl heb je toegang tot tientallen links met informatie die van nut kan zijn tijdens het spreekuur.
  • www.thuisarts.nl is een handige en betrouwbare medische site voor patiënten die meer willen weten over hun aandoening, met adviezen voor zelfzorg en wanneer ze aan de aan de bel moeten trekken.  
  • www.zorgvoorbeter.nl: zelfzorg en zelfmanagement voor chronische zorg staan hierin centraal. Met interessante links.

Interessante websites als achtergrondinformatie:

  • Patiënten kunnen op deze site van GGD.amsterdam.nl veel informatie en adviezen vinden bij de zelfzorg rondom SOA’s.
  • De coöperatie Zelfzorg Ondersteund! is een samenwerkingsverband van patiëntenvertegenwoordigers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, die zich samen sterk maken voor de implementatie en opschaling van ondersteunde zelfzorg in Nederland bij patiënten met chronische ziekten.  

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg


De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's
Kort Spoed Chron Ouderen Kind Psych ALK Pall Preventie Praktijk
Korte episode zorg
Spoedeisende zorg
Chronische zorg
Complexe ouderenzorg
Zorg voor het kind
Psychische klachten
ALK
Palliatieve zorg
Preventie
Praktijkmanagement
Categorie: Competentiegebieden
Medisch handelen Communicatie Maatsch. handelen Wetenschap Professionaliteit
Medisch handelen
Communicatie
Maatschappelijk handelen
Wetenschap
Professionaliteit
Categorie: Overige aandachtsgebieden
Diversiteit Seksualiteit Innovatie
Diversiteit
Seksualiteit
Innovatie