Visie: Feedback

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken

Deze pagina is onder constructie

451x426

Over feedback in medisch onderwijs is veel geschreven. Lange tijd is er vooral stil gestaan bij hoe je feedback gééft. De laatste twintig jaar is er ook veel aandacht besteed aan hoe je feedback zoekt en ontvangt. Veel is ook geschreven over de geloofwaardigheid van feedback. We weten dat de feedback-ontvanger de geloofwaardigheid van feedback beoordeelt op een aantal punten:

  • Heeft de feedback-gever het gedrag zelf gezien? En goed gezien?
  • Is de feedback-gever zelf inhoudelijk en didactisch deskundig?
  • Heeft de feedback-gever het beste met mij voor?

Dat de opleidingsrelatie belangrijk is voor het kunnen leren van feedback was al wel bekend maar de operationalisering van de goede opleidingsrelatie ontbrak.

Summer Telio, destijds aios psychiatrie in Canada, stelde met haar team in 2015 voor om de opleidingsrelatie te vergelijken met de therapeutische relatie[1]. In de psychotherapie was al lange tijd bekend dat de beste voorspeller voor een geslaagde therapie de kwaliteit van de therapeutische relatie was (en niet de soort van psychotherapie). De kwaliteit van de therapeutische relatie was door Bordin in 1979 als volgt geoperationaliseerd:

  • Er is overeenstemming over de behandeldoelen
  • Er is overeenstemming over hoe naar die doelen toe te werken
  • De cliënt vindt de therapeut aardig, deskundig en vertrouwt hem/haar, en denkt dat die gevoelens wederzijds zijn

Van groot belang hierbij is:

  1. De relatie moet goed zijn in de ogen van de cliënt!
  2. Als de therapeut weet dat de cliënt de relatie niet hoog waardeert geeft dat mogelijkheden voor interventies die de relatie verbeteren.

Onderzoek van dit model onder aios psychiatrie in 2016 (Canada) liet zien dat het zich goed laat toepassen op de opleidingsrelatie. Daarbij bleek dat aios vol goede moed aan een opleidingsrelatie beginnen: ze willen graag dat de relatie goed wordt, ze willen graag dat ze de opleider goed vinden. En, belangrijk, ze investeren erin en testen de relatie al vroeg, in de eerste weken: ze vertellen bijvoorbeeld dingen over zichzelf en ervaren daarbij in hoeverre de opleider in hen geïnteresseerd is, in hen wil investeren. Ook kunnen ze de discussie zoeken en kijken in hoeverre de opleider bereid is zich in het idee van de aios te verdiepen. Zoals Telio het schrijft zoeken ze naar:


“Does this supervisor care about me as a person? Am I present in this person’s mind? Does this supervisor care about my goals in this context? Is he/she trying (and able) to understand where I am starting from and where I want to get to? Does this supervisor have my best interests at heart? Is this relationship about my becoming the best clinician I can be, or are there other agendas here?”


Aios bleken vaak niet geneigd om een in hun ogen tegenvallende relatie tot onderwerp van gesprek met de opleider te maken. Ze konden makkelijk besluiten het ‘uit te zitten’ en de opleider wat te vermijden. Ik vond vergelijkbare resultaten in mijn studie naar observatie in de opleidingsrelatie: als de aios de manier van observatie door de opleider niet prettig vond maakte ze dat lang niet altijd tot onderwerp van gesprek, maar ging ze soms verdere observaties uit de weg. Dat is uiteraard zonde van de leermogelijkheden in deze relatie[2].

Uit verschillend onderzoek is bekend dat ook hier geldt (net als in de therapeutische relatie) dat het kan helpen als de opleider weet dat de aios moeite met zijn/haar gedrag heeft. Er zijn dan mogelijkheden om de relatie te verbeteren. Het is dus van belang dat de opleider de opleidingsrelatie geregeld echt aan de orde stelt en daarbij de intentie heeft om obv de feedback van de aios zijn/haar gedrag aan te passen indien gewenst.


“In the context of a small residency training programme that highly valued and stimulated an open feedback culture, it was found that residents were capable of giving critical open feedback to their supervisors. Important enablers were that the supervisor invited feedback, that both supervisors and residents were trained in giving useful feedback and that there was a shared explicit expectation that feedback would be used to improve training practice.” [3]


Alles op een rijtje:

  1. Een goede opleidingsrelatie is cruciaal om van feedback te kunnen leren
  2. De opleidingsrelatie moet goed zijn in de ogen van de aios
  3. Feedback van de aios op de opleidingsrelatie is cruciaal om die relatie te optimaliseren
  4. Aios moeten hiertoe gestimuleerd worden door:
    1. Een uitnodigende houding van de opleider
    2. De expliciete bereidheid van de opleider om aanpassingen te doen in de samenwerking


  1. The “Educational Alliance” as a Framework for Reconceptualizing Feedback in Medical Education Telio, Summer MD; Ajjawi, Rola PhD; Regehr, Glenn PhD (Academic medicine, 2015)
  2. What actually happens under the flag of direct observation, and how that matters: a qualitative study in general practice residency Chris BT Rietmeijer, Annette H Blankenstein, Daniëlle Huisman, Henriëtte E van der Horst, Anneke WM Kramer, Henk de Vries, Fedde Scheele, Pim W Teunissen; 2021: under review
  3. Dudek, N. L., Dojeiji, S., Day, K., & Varpio, L. (2016). Feedback to supervisors: is anonymity really so important?. Academic Medicine, 91(9), 1305-1312.