Leerlijn spoedeisende zorg

Leerlijn spoedeisende zorg
	Leerlijnhouder; Daphne Beemsterboer; Huisarts
	Leerlijnmedewerkers; Daphne Beemsterboer; Kathy van den Boom; Gerard de Bruijn; Cindy Netten; Renée Weersma; Allen huisarts

Inhoud

1 Doel
- 1.1 Subdoel
2 Dienstdoen op de huisartsenpost
3 Bouwstenen
4 Veelgebruikte bronnen
5 Overige leerlijnen

Doel

De aios wordt in de gelegenheid gesteld om zich gedurende de opleiding te bekwamen in de spoedeisende zorg zoals die door de huisarts beheerst dient te worden. Hierbij wordt uitgegaan van de vastgestelde kenmerkende beroepsactiviteiten (KBA’s).

Subdoel

De huisarts is, naast de ambulancedienst en de SEH, een belangrijke schakel in de eerstelijns spoedzorgketen. Omdat spoedeisende zorg slechts een klein deel van het huisartsenvak beslaat, blijven de momenten waarop (hoog)urgente zorg geleverd moet worden vaak spannend. Een subdoel van deze leerlijn is daarom de aios stevig in het zadel te zetten, zodat de spanning te hanteren is. Dit wordt bereikt door herhaling en aandacht voor implementatie van de opgedane kennis en vaardigheden.

Er zal aandacht zijn voor het verschil in mindset tussen reguliere dagzorg en spoedeisende zorg, waarbij een switch wordt gemaakt van “diagnostiek-denken” naar “urgentie-denken”.

Onderdelen van deze mindset zijn ook regie (durven) nemen, co-werkers aansturen, werktempo en communicatie. Tevens is er aandacht voor de positie van de huisarts in de spoedzorgketen en de ontwikkeling hiervan in de toekomst.

Het skelet van deze leerlijn wordt neergezet in de eerste 6 maanden. Er wordt een programma aangereikt waarin de basis wordt gelegd op gebied van kennis, vaardigheden en “omgaan met spoedzorg”. De aios krijgt gereedschap aangeboden voor de eerste zelfstandige dagen en week, zodat de aios zich veilig voelt “alleen op de praktijk” en de hao de aios “alleen op de praktijk” durft te laten.

Na deze eerste periode zijn herhaling, het opdoen van ervaring en het bespreken van deze ervaring van belang voor het verdere leerproces. Dit krijgt vorm in het doen van ANW-diensten, thema-leergesprekken met de hao en casuïstiek-besprekingen op de terugkomdagen (bijvoorbeeld volgens de step-by-step-methode). Verder zal er thema-onderwijs worden georganiseerd, eventueel in samenwerking met andere leerlijnen, gezien er geregeld raakvlakken zijn met de spoedeisende zorg.

Het onderwijs op de terugkomdagen is interactief en indien mogelijk zal een expert aanwezig zijn als consulent. Op deze wijze blijft de focus liggen op de huisartsgeneeskunde.

Dienstdoen op de huisartsenpost

Zowel in de 1e Huisartsstage als 2e Huisartsstage doe je minimaal 20 diensten om de bekwaamheidsverklaringen voor de diverse rollen op de huisartsenpost (HAP) te verwerven: consult- en visitearts en instroommanagement: de taken triëren, superviseren en autoriseren. Het doen van deze diensten is belangrijk om de kans te krijgen je veilig te gaan voelen binnen de spoedeisende zorg.

Het behalen van deze dienstnorm is een gezamenlijke verantwoordelijkheid van zowel de aios als de hao. Door bij de registratie van iedere dienst te specificeren wat gezien is, verkrijg je aan het eind van de 1^e huisartsstage goed inzicht op welk gebied onvoldoende ervaring is opgedaan. Zo kunnen doelen worden gesteld voor de stages en voor het 2^e jaar in de huisartsenpraktijk. De registratie van de diensten hou je bij in het e-portfolio

Leidraad voor het leren dienstdoen

Beknopte informatie over de Leidraad voor het leren dienstdoen vind je hier: Leidraad voor het leren dienstdoen.
De Leidraad diensten beschrijft de wijze waarop en de voorwaarden waaronder de opleiding op de HAP door aios, opleider en HAP uitgevoerd behoort te worden en wie waarvoor verantwoordelijk is.
In de rol van werkgever verstrekt de SBOH verdere informatie over de Leidraad.
Met de bouwsteen Dienstdoen op de huisartsenpost bereid je je goed voor op de diensten op de post.

BLS/AED

Het goed beheersen van spoedeisende vaardigheden is een voorwaarde voor leveren van veilige spoedeisende zorg. Hierbij gaat het om:

BLS/AED: Basic Life Support inclusief het gebruik van een Automatische Externe Defibrillator
het toepassen van de ABCDE-methodiek: een werkwijze waarbij hulp wordt verleend volgens het principe ‘treat first what kills first’:
- A – airway; B – breathing; C – circulation; D – disabilities; E – exposure/environment.

BLS/AED komt aan bod bij de STARtclass in jaar 1. Tijdens de 2^e huisartsstage krijg je de mogelijkheid om een herhalingscursus te doen zodat je een geldig certificaat hebt als je de opleiding afrondt.

Zie Thema Spoedeisende Zorg van huisartsopleiding Nederland

Hand-out; aanbod onderwijs leerlijn spoedeisende zorg

Zie hierbij de hand-out van ons aangeboden onderwijs.

Verwijzing naar interessante artikelen:

Acute zorg:

Loots FJ. Een nieuwe, eenvoudige score voor sepsis. Huisarts en Wetenschap 2023;66:16-18
Lionarons D, Jeninga E, Brinkers M, et al. Leeftijdsafhankelijke afkapwaarde voor de D-dimeertest. Huisarts en Wetenschap 2022;3:23-26.
Keurlings P, Aansrogh B, et al. Acute zwelling van de tong. Huisarts en Wetenschap 2021;11:14-16.
Wouters L, Zwart D, et al. Sneller een ambulance bij thoracale klachten 's nachts. Huisarts en Wetenschap 2021;04:31-34.
Giesen P, Stolper E. Het pluis/niet-pluisgevoel op de HAP. Huisarts en Wetenschap 2021;4:45-46. Met tevens een reactie: Norg R. Pluis/niet-pluisgevoel op het juiste moment gebruiken. Huisarts en Wetenschap 2021;4:47-48.
Branderhorst-Reintjes I, Dielissen P. Hair Apposition Technique voor traumatische hoofdwonden. Huisarts en Wetenschap 2020;9:56-58.
Hunault C, Nugeteren-van Lonkhuyzen J, van Riel A, et al. Complicaties bij baby's en peuters die een batterij hebben ingeslikt. Huisarts en Wetenschap 2020;5:28-33
Keurlings P, Rutten M, van Orsouw L, Xi T, van den Borne B. Een wond van de tong, wel of niet hechten? Huisarts en Wetenschap 2020;3:42-44 met de podcast over het artikel Wonden van de tong
Kamer W. Teenfracturen. Huisarts en Wetenschap 2020;1:49-51

Organisatie van spoedzorg:

Kimmenaede R van. Positieve effecten van vrije toegang tot röntgendiagnostiek op de HAP. Huisarts en Wetenschap 2022;1:8-9.
Giesen P, Smits M, Verstappen W, et al. De opbrengst van 20 jaar huisartsenposten. Huisarts & Wetenschap 2021;06:23-26. Evenals de reactie hierop. Maes A. Betere onderhandelingspositie praktijkhouders nodig bij werk op huisartsenpost. Zorgstelsel.nl 02-06-2021. Tevens de podcast over het betreffende artikel HAP's: verleden en toekomst
Giesen P, Kant J, Sluiter A, et al. Innovaties noodzakelijk voor toekomstbestendige huisartsenposten Huisarts & Wetenschap 2021;06:27-28.
van Twillert M. Achter het nieuws; Vaste huisarts brengt sfeer terug op de hap Medische contact 2020;08:10-11
Göbel A. Praktijkhouders mogen niet alléén opdraaien voor ANW-zorg. Medisch Contact 2020;09:22-24 (met vele reacties).
Schrijvers G, Littooij C. Spoedzorg is toe aan reorganisatie: vier voorstellen. Medisch Contact 2020;08:32-34.

Palliatieve zorg:

Plat E, Peters Y, Smits M, Giesen P. Knelpunten in de palliatieve spoedzorg. Huisarts en Wetenschap 2019;10:29-33

Calamiteiten:

Rutten M, Kant J, Giesen P. Wat kunnen we leren van calamiteiten op de huisartsenpost? Huisarts en Wetenschap 2018;06:39-50. Met opinie op artikel: Gaal S, Ouwendijk O. Dieper kijken bij calamiteiten op de HAP. Huisarts en Wetenschap 2018;06:47.

Bouwstenen

E-learning

E-learning per leerlijn

Consult- en visite arts

KBA 1 - Toestandsbeeld

1. Stelt het toestandsbeeld vast van een patiënt met acute ziektebeelden met behulp van de ABCDE systematiek en voert daarbij de noodzakelijke handelingen uit.

Competenties

Betrekt bij het klinisch redeneren de urgentie en het toestandsbeeld, in plaats van alleen diagnose-gericht te denken.
Verheldert de acute zorgvraag, inclusief psychiatrische en psychosociale crisissituaties, bij over het algemeen onbekende patiënten, zonder toegang tot aanvullende informatie (inzage HIS).
Toont potentieel bedreigende ziekten en aandoeningen aan, of sluit deze uit; betrekt hierbij het verschil in prevalentie, incidentie en a priori kans van spoedeisende zaken in de praktijk, op de post, ambulancezorg en SEH.
Gaat op professionele wijze om met emoties, angst en ongerustheid, met oog voor ieders veiligheid.

Medisch handelen
Communicatie
Samenwerken
Organiseren
Kennis en wetenschap

KBA 2 - Urgentie

2. Handelt getrieerde consulten en visites naar urgentie af.	Competenties
Handelt getrieerde consulten en visites naar urgentie af, met een snelle inschatting: is dit spoed of niet. Betrekt hierbij de richtlijnen van de VHN branche en de IGZ normen inzake hoe snel een patiënt geholpen dient te worden. Communiceert doelgericht in spoedeisende crisissituaties, waaronder psychiatrische en psychosociale crisissituaties.	Medisch handelen Communicatie Organiseren Maatschappelijk handelen Kennis en wetenschap

KBA 3 - Registratie en overdracht

3. Legt bevindingen, diagnose en beleid vast en draagt deze helderover.	Competenties
Legt bevindingen, diagnose en beleid vast en draagt deze helder over aan collega’s op de post, eigen huisarts, ambulancedienst, SEH arts en specialist, crisisdienst GGZ, en thuiszorg. Werkt samen met ambulanceverpleegkundigen en collega’s op basis van overeenkomstige methodiek (ABCDE) en richtlijnen (zoals bij pijn op de borst, CVA etc.).	Medisch handelen Communicatie Organiseren Professionaliteit

SBAR; overdragen van zorg

KBA 4 - Supervisie

4. Superviseert gedelegeerde taken.	Competenties
Werkt in teamverband met vaak onbekende medewerkers, geeft leiding, delegeert taken, superviseert, en geeft en ontvangt feedback. Ondersteunt en staat voor vragen van collega’s en medewerkers.	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Professionaliteit

-

KBA 5 - Patiëntveiligheid

5. Rapporteert voorkomende incidenten en analyseert deze op verbeterpunten in de acute zorgverlening.	Competenties
Draagt bij aan de patiëntveiligheid en de kwaliteit van zorg door het analyseren en rapporteren van ‘Veilig Incident Melden.’	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Professionaliteit

KBA 6 - Tijdbewaking

6. Bewaakt de vlotte afhandeling van de patiëntenstroom met als doel veilige, doelmatige en overbruggende zorg.	Competenties
Hanteert de wisselende werkdruk op basis van stressbestendigheid, overzicht, doelmatige consultvoering, en het scheiden van hoofd en bijzaken. Handelt direct af wat spoed is, en zet overbruggende zorg in voor wat bij de eigen huisarts behoort. Voert voldoende werktempo om veilige en doelmatige zorg te bieden, bewaakt daarbij de persoonlijke professionele grenzen.	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Maatschappelijk handelen

Timemanagement - zelfmanagement

KBA 7 - Organisatie

7. Bepaalt het medisch beleid in samenwerking met andere (para)medische hulpverleners en mantelzorgers.	Competenties
Hanteert de wisselende werkdruk op basis van stressbestendigheid, overzicht, doelmatige consultvoering, en het scheiden van hoofd en bijzaken. Handelt direct af wat spoed is, en zet overbruggende zorg in voor wat bij de eigen huisarts behoort. Voert voldoende werktempo om veilige en doelmatige zorg te bieden, bewaakt daarbij de persoonlijke professionele grenzen.	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Organiseren

KBA 8 - Visites

8. Handelt visites af conform de regelgeving ten aanzien van spoedritten.	Competenties
Hanteert de juiste balans tussen een veilige en doelmatige inzet van zorg in verhouding tot de kosten en de belasting van het systeem	Medisch handelen Communicatie Organiseren Maatschappelijk handelen

Telefoonarts

KBA 9 - Triage telefonisch

9. Trieert telefonisch, stelt de urgentie vast, bepaalt het medisch beleid en geeft instructies in begrijpelijke taal.

Competenties

Bouwt voldoende veiligheidscontroles in (bijv. patiënt terug laten bellen, doorvragen, autoriseren), gezien het ontbreken van non-verbale communicatie en het niet kunnen verrichten van lichamelijk onderzoek.
Legt uit in begrijpelijke taal.
Gaat om met moeilijke situaties, beheerst conflicten.
Trieert door de triagiste overgenomen acute zorgvragen op urgentie, en zet de bijbehorende hulpverlening in (consult, visite, ambulancedienst), middels een heldere overdracht van gegevens.

Medisch handelen
Communicatie
Samenwerken
Organiseren

KBA 10 - Autorisatie

10. Autoriseert binnen de tijdsnorm het handelen van de triage assistent.	Competenties
Geeft feedback aan de assistente, past door de assistente verstrekte adviezen zo nodig aan. Verzamelt zo nodig aanvullende informatie (bij triagiste, patiënt, verpleegkundige, extern dossier); en geeft gerichte feedback aan de triagiste.	Medisch handelen Communicatie Samenwerken Organiseren Professionaliteit

Instroommanagement/regie-arts

KBA 11 - Leiderschap, aanspreekpunt

11. Fungeert als eerste aanspreekpunt voor SEH, ambulance, apotheek, GGZ, thuiszorg en politie.	Competenties
Bewaakt het overzicht, integreert informatie vanuit verschillende standpunten, en draagt op professionele wijze uit wat de rol van de huisarts (de spoedpost) is.	Medisch handelen Communicatie Organiseren Professionaliteit

Toekomst huisartsen spoedzorg

Veelgebruikte bronnen


NHG Nederlands Huisartsen Genootschap is de wetenschappelijke vereniging van Nederlandse huisartsen, maakt o.a. de bekende NHG standaarden.	Artsportaal Handige links en nuttige online kennis via deze site paraat tijdens het spreekuur.	RIVM Rijksinstituut voor volksgezondheid en milieu, voor landelijke richtlijnen en adviezen over (actuele) volksgezondheidonderwerpen	Thuisarts Een informatie- en voorlichtingssite voor de patiënt, volgt de NHG richtlijnen


Farmacotherapeutisch Kompas Voorziet de zorgproffesional van onafhankelijke geneesmiddeleninformatie standaarden.	Kinderformularium Kennisbank ontwikkeld door het Nederlands Kenniscentrum Farmacotherapie bij Kinderen (NKFK).	oogartsen.nl Oogheelkundige problemen samengesteld door oogartsen.	vergiftigingen.nl Het nationaal vergifigingen informatiecentrum.


Huisarts & Wetenschap Huisarts en wetenschap publiceert huisartsrelevante artikelen.	NTvG Nederlandse Tijdschrift voor geneeskunde.	PubMed Zoekmachine die toegang geeft tot abstracts van gepubliceerde medisch wetenschappelijke artikelen uit o.a. de MEDLINE-databank.	uptodate.com Amerikaanse site, voorziet artsen van actuele en evidence-based informatie voor in de kliniek.

Overige leerlijnen

1^e Huisartsstage		2^e Huisartsstage
1^e + 2^e trimester	na 9^e maand	1 ^e kwartaal	5 mnd v einde
STARtclass 1^e huisartsstage (incl. BLS/AED) Opdracht Aiosonderwijs Introductiecursus HAP	Bekwaamheidsverklaring consultarts	Startclass 2^e huisartsstage Bekwaamheidsverklaring visitearts Introductiecursus HAP BLS/AED-training	Bekwaamheidsverklaring telefoonarts