Stimulatie zelfzorg patiënt: verschil tussen versies

Uit Wiki HOVUmc
Ga naar: navigatie, zoeken
k (spatie)
k (cursief)
Regel 36: Regel 36:
 
([[wikt:give_a_man_a_fish_and_you_feed_him_for_a_day;_teach_a_man_to_fish_and_you_feed_him_for_a_lifetime|Chinees spreekwoord]]).
 
([[wikt:give_a_man_a_fish_and_you_feed_him_for_a_day;_teach_a_man_to_fish_and_you_feed_him_for_a_lifetime|Chinees spreekwoord]]).
  
Dezelfde strekking van dit spreekwoord geldt ook voor de patiënt wat betreft zelfzorg. Volgens wikipedia.nl is ‘zelfzorg’ is een term uit de verpleegkunde die de mate aangeeft waarin een patiënt  voor zichzelf kan zorgen. Er is sprake van zelfzorgtekort als er sprake is van hulpbehoeftigheid bij bijvoorbeeld de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere inhoud. Het betreft niet alleen de zieke of oudere patiënt, maar ook de gezonde man of vrouw die zijn of haar gezondheid actief wil behouden. Enkele essentiële zelfzorgbegrippen worden nu nader toegelicht.   
+
Dezelfde strekking van dit spreekwoord geldt ook voor de patiënt wat betreft zelfzorg. Volgens wikipedia.nl is ‘zelfzorg’ is een term uit de verpleegkunde die de mate aangeeft waarin een patiënt  voor zichzelf kan zorgen. Er is sprake van zelfzorg''tekort'' als er sprake is van hulpbehoeftigheid bij bijvoorbeeld de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere inhoud. Het betreft niet alleen de zieke of oudere patiënt, maar ook de gezonde man of vrouw die zijn of haar gezondheid actief wil behouden. Enkele essentiële zelfzorgbegrippen worden nu nader toegelicht.   
  
 
''Zelfzorgmedicijnen'' zijn producten die zonder recept van een arts bij drogist of supermarkt verkregen kunnen worden, zie [http://zelfzorg.nl/producten www.zelfzorg.nl]. Deze medicijnen en andere medische ''zelfzorghulpmiddelen'' zijn producten die de zelfzorg vergroten, met als doel onder meer monitoring, behandeling, verlichting of preventie van ziekten. Ze worden doorgaans gebruikt zonder tussenkomst van een beroepsmatige zorgverlener. Denk aan resp. de glucosemeter, xylometazoline neusspray, pijnstillers en vitaminepillen.  
 
''Zelfzorgmedicijnen'' zijn producten die zonder recept van een arts bij drogist of supermarkt verkregen kunnen worden, zie [http://zelfzorg.nl/producten www.zelfzorg.nl]. Deze medicijnen en andere medische ''zelfzorghulpmiddelen'' zijn producten die de zelfzorg vergroten, met als doel onder meer monitoring, behandeling, verlichting of preventie van ziekten. Ze worden doorgaans gebruikt zonder tussenkomst van een beroepsmatige zorgverlener. Denk aan resp. de glucosemeter, xylometazoline neusspray, pijnstillers en vitaminepillen.  

Versie van 26 feb 2019 om 00:18


Leerlijn korte episode zorg
Auteur

Yeun Ying Wong
Erik Fokke

Stage

1e Huisartsstage
2e Huisartsstage

KBA

4. Behandeling en beleid

Competentie

Medisch handelen
Maatschappelijk handelen

Toepassing

Leergesprek
Praktijkleren
Onderwijsprogramma
Zelfstudie

Relevantie

Geef een man een vis en hij heeft eten voor één dag.

Leer een man vissen en hij heeft eten voor heel zijn leven

(Chinees spreekwoord).

Dezelfde strekking van dit spreekwoord geldt ook voor de patiënt wat betreft zelfzorg. Volgens wikipedia.nl is ‘zelfzorg’ is een term uit de verpleegkunde die de mate aangeeft waarin een patiënt  voor zichzelf kan zorgen. Er is sprake van zelfzorgtekort als er sprake is van hulpbehoeftigheid bij bijvoorbeeld de algemene dagelijkse levensverrichtingen. Tegenwoordig heeft de term zelfzorg een bredere inhoud. Het betreft niet alleen de zieke of oudere patiënt, maar ook de gezonde man of vrouw die zijn of haar gezondheid actief wil behouden. Enkele essentiële zelfzorgbegrippen worden nu nader toegelicht. 

Zelfzorgmedicijnen zijn producten die zonder recept van een arts bij drogist of supermarkt verkregen kunnen worden, zie www.zelfzorg.nl. Deze medicijnen en andere medische zelfzorghulpmiddelen zijn producten die de zelfzorg vergroten, met als doel onder meer monitoring, behandeling, verlichting of preventie van ziekten. Ze worden doorgaans gebruikt zonder tussenkomst van een beroepsmatige zorgverlener. Denk aan resp. de glucosemeter, xylometazoline neusspray, pijnstillers en vitaminepillen.

In het kader van een behandeling van ziekte is een voorbeeld van een zelfzorginstrument de INR-meter. Met de zelfgemeten INR-waarden kan de trombosepatiënt zelf zijn/haar dosering acenocoumerol doordoseren, zonder afhankelijk te zijn van de Trombosedienst. Uiteraard is deze vorm van zelfmanagement alleen geschikt en werkbaar als de desbetreffende patiënt voldoende inzicht heeft en gemotiveerd is.

Daarnaast is bij zelfzorg de ontwikkeling en toepassing elektronische (e)-health programma’s en produkten in opkomst. Deze produkten raken in toenemende mate in gebruik om zelfzorg en zelfmanagement te ondersteunen (zie literatuur). Denk aan online-coaching bij de behandeling van slaapproblemen of stoppen met roken. Een tastbaar voorbeeld een e-healthprodukt is de smart watch, zoals Apple watch en Fitbit. De al-dan-niet gezonde persoon kan daarmee bijvoorbeeld zijn/haar hartslag tijdens inspanning of het aantal dagelijks genomen stappen digitaal bijhouden. In het kader van zelfzorg kan bijhouden van eigen metingen voor sommigen motiverend werken om zijn/haar of leefstijl te verbeteren en er een gezond(er) leefpatroon op na te houden. Er bestaat hiervoor zelfs een nieuwe term en stroming: The Quantified Self (zie literatuur TED-talk Gary Wolf). 

Samenvattend, zelfzorg en de bijbehorende produkten vergroten de mate van zelfstandigheid van een al-dan-niet zieke persoon. Tegelijkertijd reduceren ze de mate van afhankelijk zijn van hulpverleners en mantelzorgers en kan die zelfs voorkomen. Gezien vanuit het oogpunt van het nieuwe concept Positieve Gezondheid van Machteld Huber (zie link ZonNW), is de toegang tot en het kunnen uitoefenen van zelfzorg (lees: eigen regie) een belangrijke positieve factor in de ervaren eigen gezondheid van de mens.  

De huisarts heeft een belangrijke taak om de zelfzorg te bevorderen bij nieuwe ziektegevallen en bij minder gezondheidsvaardige patiënten. Het spreekt vanzelf dat zelfzorg verschillende leerlijnen bestrijkt, met name die van Chronische en Complexe Oudere Zorg, Preventie, Interculturaliteit, APC, en in het kader van voorkoming van burnout bij de huisarts zelf ook de leerlijn Professionaliteit. Deze bouwsteen heeft dan ook vooral als doel het begrip ‘zelfzorg’ te introduceren en een kader te geven. Vervolgens richt de bouwsteen zich op zelfzorg in het kader van de Korte episode zorg. 

Doelen

  1. Inzicht krijgen in het begrip zelfzorg en de diverse vormen van zelfzorg.
  2. Bewustwording van de eigen houding en referentiekader ten aanzien van zelfzorg.
  3. Weten hoe je op positieve wijze bij de patiënt zelfzorg kan aansturen, stimuleren en waar nodig begeleiden.
  4. Weten wat de mogelijkheden zijn van e-health programma’s en producten ter bevordering van zelfzorg en weten waar ze te vinden zijn. 

Onderwijsactiviteit

Door de brede omvang van het onderwerp zelfzorg bevat deze bouwsteen meerdere opdrachten. Het grootste deel van de opdrachten is bedoeld voor zelfstudie en zelfreflectie als voorbereiding op een leergesprek met de hao. Sommige opdrachten kunnen ook gebruikt worden ter voorbereiding op een plenaire discussie op de TKD. Per opdracht wordt de leerplek aangegeven.  

Gebruiksaanwijzing

  1. Wat versta jij onder zelfzorg, zelfzorgmedicatie of zelfzorgprodukten? Waar zal jij als huisarts bij de patient de nadruk op leggen: zoals het stimuleren van zelfinzicht, het vergroten van de motivatie van de patient, het stimuleren van de eigen regie, en zo meer. Bespreek je opvattingen met je opleider in een leergesprek.
  2. Zelfzorg bij klachten of ziekten is inzicht geven hoe die ontstaan en vervolgens leren hoe er zelf mee om te gaan. Hoeveel tijd is het jou waard als huisarts om tijdens het spreekuur hierop in te gaan? Ga je op zelfzorgzorg gelijk in bij de eerste presentatie van de klacht, of liever bij een vervolgconsult? Wat is de mening van je hao, en die van je studentcollega’s op de TKD?
  3. In het kader van korte episodezorg: wat kan je de patiënt in het kader van zelfzorg vertellen over de volgende onderwerpen? (Eventueel met de NHG standaard erbij, zelfstudie/leergesprek):
    1. Pijnklachten; achtergrondinformatie: de pijncirkel
    2. Recidiverende urineweg infecties
    3. Luchtwegproblemen; denk aan stoppen met roken, hyperreactiviteit, zelfzorg bij verkoudheid, en stomen met sinusitisklachten
    4. Slaapproblemen; slaaphygiëne
    5. Moeheid; is het lichamelijk of geestelijk?
    6. Soa’s; preventie                                       
  4. Welke plek zie jij voor alternatieve geneeskunde in het kader van zelfzorg? En welke plek hebben naar jouw idee placebo’s bij zelfzorg? Bespreek dit plenair op een TKD. Deze opdracht is te combineren met verdieping in en presentatie van verschillende vormen van alternatieve geneeskunde.
  5. 'Hoe mensen omgaan met lichamelijke klachten, ziekte en gezondheid wordt mede bepaald door hun culturele achtergrond, opvoeding en opleiding. Deze contextuele gegevens bepalen mede hoe mensen met zelfzorg omgaan. Bedenk in dit verband eens hoe je zelf bent opgegroeid met eigen ervaringen met lichamelijke klachten en ziekten. Welke invloed hebben/hadden je ouders op jouw kijk hierop, bijv. in het gebruik van specifieke huis-tuin-en-keuken-middelen? Heeft je medische opleiding vervolgens invloed gehad op je omgang met eigen ziekten? Zo ja, in welke op zicht? Hoe zal dat met de patiënt gesteld zijn?
  6. Gebruik jij informatiebronnen om de patiënt in hun zelfzorg te ondersteunen of bevorderen, zo ja welke? Denk daarbij aan de hulp van paramedici en e-health services als internetsites (bijv. www.thuisarts.nl), of aan apps bij gerichte vragen of klachten (bijv. ‘Versterk je enkel’ app bij verstuikte enkels).

Laten we goeie ideeën onder elkaar uitwisselen. Zelfzorg in e-health is een tak die sterk in de ontwikkeling is. Om het kaf van het koren te scheiden, willen we via deze bouwsteen nieuwe en interessante zelfzorgsites of apps die onder aios of hao in gebruik zijn of raken, met elkaar delen. Laat het ons weten via de @ als we een geschikte link kunnen toevoegen aan de literatuurbronnen.     

Bronnen

Voor zelfstudie:

  • Op www.nhg.org standaarden zijn alle NHG-standaarden te vinden, inclusief samenvattingskaartje en datum van de laatste revisie; via www.artsportaal.nl heb je toegang tot tientallen links met informatie die van nut kan zijn tijdens het spreekuur.
  • www.thuisarts.nl is een heel handige en betrouwbare medische site voor patiënten die meer willen weten over hun aandoening, met adviezen voor zelfzorg en wanneer ze aan de aan de bel moeten trekken.  
  • Dit is een artikel uit Bijblijven met informatie over ‘Quantified self in de huisartsenpraktijk’, door M de Groot, et al. 2015
  • Dit is een PDF-file van vilans.nl; een kenniscentrum voor langdurige zorg waarin zelfzorg en zelfmanagement bij ouderen stapsgewijs wordt uitgelegd en praktische adviezen worden gegeven hoe dit toe te passen als zorgverlener. Leuke pdf, bijvoorbeeld als basis voor het maken van een (verbeter)project met betrekking tot de chronische zorg. 
  • Ten slotte, de inhoud van deze bouwsteen heeft meerdere raakvlakken met het LHV/NHG-document Toekomstvisie van de huisartsenzorg 2022. In dit document wordt onder meer  ingegaan op het stimuleren en uitbreiden van meer eigen regie en zelfstandigheid van de patiënt. Het doel daarvan is om op die manier langer in de eigen omgeving te kunnen blijven wonen met hulp van de wijkteam met huisarts als spil, en met ondersteuning van ict. Zelfzorg is de toekomst! Zie ook de link bij de NHG-site.

Interessante websites als achtergrond informatie:

  • Deze website van Neprofarm is speciaal voor consumenten en is gemaakt via een samenwerkingsverband van verschillende farmaceutische bedrijven. De website informeert over allerlei mogelijkheden van zelfzorg en zelfzorgproducten, maar ook wanneer het nodig is een arts te raadplegen: www.zelfzorg.nl
  • Patiënten kunnen op deze site van GGD.amsterdam.nl en op deze site van sense.info, een product van GGD kennisnet, veel informatie en adviezen vinden bij de zelfzorg rondom SOA’s.
  • Het nieuwe gezondheidsconcept van Machteld Huber wordt ondersteund door en doorontwikkeld met hulp van ZonNW, een toelichting kan je vinden via deze link.
  • De coöperatie Zelfzorg Ondersteund! is een samenwerkingsverband van patiëntenvertegenwoordigers, zorgaanbieders en zorgverzekeraars, die zich samen sterk maken voor de implementatie en opschaling van ondersteunde zelfzorg in Nederland bij patiënten met chronische ziekten.
  • Deze link van zorgvoorbeter.nl (het kennisplein voor verpleegkundigen en verzorgers in de eerste lijn) bespreekt nieuwe e-health ontwikkelingen die momenteel toegepast worden ter ondersteuning van zelfzorg bij chronische ziekte patiënten.
  • Dit artikel op de pagina van de site van ict-health.nl bespreekt ict-toepassingen in de zorg onder het motto ‘e-health als medicijn’. 
  • Via deze link komt je op e-healthpagina van vilans.nl, het kenniscentrum voor langdurige zorg. Deze pagina is ontstaan vanuit een samenwerking met ZonNW en streeft naar het overzichtelijk maken van diverse ontwikkelingen in de e-health in de chronische zorg.
  • SmartHealth is een internetonderneming die gespecialiseerd is nieuwe ontwikkelingen in de wereld van e-health en m-health (mobile health). De site publiceert o.a. reviews over digitale zorgtechnologie (bijv. over ICT en privacy in de zorg, zorg-apps en zorgwebsites) en over het gebruik van nieuwe technologieën door consumenten (ook wel consumententechnologie, zoals over het beheren van persoonlijke data via fitbits).

Interessante video’s:

  • TED talk video door Gary Wolf TED talk video door Gary Wolf over ‘The Quantified Self’; Wolf is één van de bedenkers van het begrip en stroming ‘The Quantified Self’. 
  • Deze video van www.pharos.nl staat stil bij het feit dat e-health niet altijd even toegankelijk is voor sommige patiënten. Een deel van de patiënten die de huisarts bezoeken is namelijk minder gezondheidsvaardig, zoals door laaggeletterdheid of taalbarrière. Ook deze groep patiënten heeft echter steeds meer te maken met de opkomst van e-health en kan daar veel moeite mee hebben. De video propageert voor dit probleem oog te hebben bij deze patiënten. Middels extra ondersteuning of begeleiding bij het gebruik van een e-health produkt kan de zelfzorg en de eigen regie ook bij deze groep patiënten gestimuleerd worden. 

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg


De leerlijnen

Categorie: De 10 huisartsgeneeskundige thema's
Kort Spoed Chron Ouderen Kind Psych ALK Pall Preventie Praktijk
Korte episode zorg
Spoedeisende zorg
Chronische zorg
Complexe ouderenzorg
Zorg voor het kind
Psychische klachten
ALK
Palliatieve zorg
Preventie
Praktijkmanagement
Categorie: Competentiegebieden
Medisch handelen Communicatie Maatsch. handelen Wetenschap Professionaliteit
Medisch handelen
Communicatie
Maatschappelijk handelen
Wetenschap
Professionaliteit
Categorie: Overige aandachtsgebieden
Diversiteit Seksualiteit Innovatie
Diversiteit
Seksualiteit
Innovatie