Als het consult vastloopt: de kunst van Klinisch Redeneren (KR): verschil tussen versies

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Em. prof. dr. Henk de Vries; huisars n.p.; dr. Yeun Ying Wong; huisarts ; Jolijn de Graaff; huisartsdocent
Stage	1e Huisartsstage; 2e Huisartsstage;
KBA	1. Consult filteren; 2. Consult-basis; 3. Aanvullende diagnostiek; 4. Behandeling en beleid; 6. Afsluiten episode; 8. Voorlichting en advies;
Competenties	Medisch handelen; Communicatie; Professionaliteit; Aandachtsgebied diversiteit;
Leerplek	Leergesprek; Praktijkleren; Onderwijsprogramma; Zelfstudie;

Huidige versie van 23 mei 2022 om 14:36

Relevantie

Het klinisch redeneren is een belangrijke medische basisvaardigheid voor de huisarts. Bij elk patiëntencontact wordt dit toegepast. Hierbij heb je als dokter regelmatig een gevoel van onzekerheid. Dat is een onmisbaar signaal van het klinisch redeneren. Onzekerheid maakt dat je dingen heroverweegt, je differentiële diagnose uitbreidt of bijstelt en andere vervolgstappen overweegt. Het behoedt je voor tunnelvisie.

Met andere woorden: onzekerheid hoort bij het huisartsenvak. We werken veelal met waarschijnlijkheidsdiagnosen, en maken gebruik van de tijd en het beloop van een klacht die vaak richting geven naar de definitieve diagnose.

Het is de taak van een huisartsopleider en -docent om de aios te begeleiden in het huisartsgeneeskundig klinisch redeneren van de aios. De ene aios heeft er namelijk meer moeite mee dan de ander.

CF Stolper schreef over diagnostisch denken het volgende: 'Leren omgaan met onzekerheid, reflectie en feedback over diagnostische processen maakt van huisartsen ervaren besliskundigen'[1]. Huisartsopleiders hebben een grote invloed op dit proces: de aios moet zich vrij voelen om vragen te stellen en te reflecteren op haar klinisch denken.

In de eerste maanden is begeleiden en ondersteunen van de aios in het proces van klinisch redeneren dus een kunst voor de opleider:

Aios, die uit de kliniek komen, hebben een grote omslag in medisch denken en handelen te maken: aantonen vs uitsluiten van een diagnose.

Terwijl ervaren opleiders een database van ziektescripts (zie ook Bouwsteen Ziektescripts) en (onbewust) kennis van epidemiologie hebben, én ze hebben leren omgaan met de onzekerheid van het moment.

We weten dat ervaren huisartsen redeneren via andere ‘patronen’ van herkenning (zie ook Bouwsteen Ziektescripts). O.a. daardoor kunnen er momenten zijn waarbij aios en opleider elkaar niet volgen in het klinisch medisch denken.

Naast het technisch klinisch redeneren ervaart de aios ook veel omstandigheden, die haar het denken moeilijker maken. Het is evident dat het klinisch redeneren verstoord kan worden door factoren die de (huis)arts onzeker maken: klinisch redeneren en arts- patiënt-communicatie (APC) hebben een grote invloed op elkaar. Video-consulten van aios toont dit verband (ook voor docenten) goed aan.

Om goed te kunnen blijven communiceren in de verschillende situaties die zich voordoen verwijzen we naar de leerlijn APC. Dit is veelal derdejaars stof.

Na de eerste maanden van de opleiding is het belangrijk om (de voortgang in) huisartsgeneeskundig klinisch redeneren te beoordelen: is het klinisch redeneren ‘op niveau’?

Dit zijn vragen die dan opkomen:

Ervaart de opleider de vragen van de aios als juist en zinnig op het moment?
Handelt de aios consulten op een huisartsgeneeskundige manier af?
Is de aios tevreden en ontspannen over haar afgehandelde consulten?

Doel

- Deze bouwsteen is een instrument om de hao en de huisartsdocent te helpen het klinisch redeneren als huisarts - in de opleiding - te bespreken met de aios.

- Het is een leidraad om bij het vastlopen van een casus van de aios het klinisch redeneren samen met de aios te onderzoeken en te ontdekken waar zij in vast loopt.

- De bouwsteen voorziet zowel de aios als de opleiders (én groepsbegeleiders) tips in het klinisch redeneren.

Gebruiksaanwijzing

Voor opleiders van 1^e jaars aios (huisartsopleiders én docenten).

Er zijn verschillende modules:

Module 1_Het consult loopt niet goed: een eerste analyse

Module 2_Het consult loopt vast in medisch-technische en besliskundige onzekerheid

Module 3_Het consult loopt vast, ondanks voldoende huisartsgeneeskundige kennis

Module 4_Onderwijs door Hao in de praktijk

Module 5_Onderwijs op de Terugkomdag

Module 6_Onderwijs klinisch redeneren voor huisartsopleiders

Bronnen

CF Stolper, e.a. Diagnostisch denken over alledaagse ziekten H&W 59(11) november 2016.

De bouwstenen in de leerlijn korte episode zorg

De leerlijnen

@@ Regel 1: / Regel 1: @@
 {{Header - Leerlijn korte episode zorg}}
@@ Regel 7: / Regel 6: @@
 |'''Auteur'''
 |
-Prof. dr. {{auteur - Henk de Vries}}emeritus hoogleraar huisartsgeneeskunde <br />
+Em. prof. dr. {{auteur - Henk de Vries}}huisars n.p.<br />
 dr. {{auteur - Yeun Ying Wong}}huisarts <br />
 {{auteur - Jolijn de Graaff}}huisartsdocent
@@ Regel 40: / Regel 39: @@
 |}
 === Relevantie ===
-Het klinisch redeneren is een belangrijke medische basisvaardigheid voor de huisarts. Bij elk patiëntencontact wordt dit toegepast. Hierbij heb je als dokter regelmatig een gevoel van onzekerheid. Dit hoort bij het vak en is een onmisbaar signaal bij het klinisch redeneren. Onzekerheid maakt dat je dingen heroverweegt, je differentiële diagnose uitbreidt of bijstelt en andere vervolgstappen overweegt. Het behoedt je voor tunnelvisie.
+Het klinisch redeneren is een belangrijke medische basisvaardigheid voor de huisarts. Bij elk patiëntencontact wordt dit toegepast. Hierbij heb je als dokter regelmatig een gevoel van onzekerheid. Dat is een onmisbaar signaal van het klinisch redeneren. Onzekerheid maakt dat je dingen heroverweegt, je differentiële diagnose uitbreidt of bijstelt en andere vervolgstappen overweegt. Het behoedt je voor tunnelvisie.
-Ook opleiders zijn regelmatig onzeker. Aios en opleiders gaan er echter verschillend mee om. Bij aios ontbreekt de ervaring en zij moeten dus leren met onzekerheid om te gaan. Zij zullen het ook vaak anders aanpakken dan de opleider. Aios kunnen door deze onzekerheid in de knel raken in hun consultvoering. Soms met verlammende gevolgen op het functioneren van de aios. Daarom deze bouwsteen.
+Met andere woorden: onzekerheid hoort bij het huisartsenvak. We werken veelal  met waarschijnlijkheidsdiagnosen, en maken gebruik van de tijd en het beloop van een klacht die vaak richting geven naar de definitieve diagnose.
-Het kan zijn dat de opleider de aios niet begrijpt; immers haar denken loopt zo anders: ervaren opleiders redeneren via andere ‘patronen’ van herkenning (zie ook Bouwsteen Ziektescripts). Het is belangrijk om als opleider de onzekerheid van de aios stapsgewijs te exploreren.
+Het is de taak van een huisartsopleider en -docent om de aios te begeleiden in het huisartsgeneeskundig klinisch redeneren van de aios. De ene aios heeft er namelijk meer moeite mee dan de ander.
+CF Stolper schreef over diagnostisch denken het volgende: ''<nowiki/>'Leren omgaan met onzekerheid, reflectie en feedback over diagnostische processen maakt van huisartsen ervaren besliskundigen'''[https://www.henw.org/artikelen/diagnostisch-denken-over-alledaagse-ziekten <nowiki>[1]</nowiki>]''.'' Huisartsopleiders hebben een grote invloed op dit proces: de aios moet zich vrij voelen om vragen te stellen en te reflecteren op haar klinisch denken.
+'''In de eerste maanden is begeleiden en ondersteunen''' van de aios in het proces van klinisch redeneren dus een kunst voor de opleider:
+*     Aios, die uit de kliniek komen, hebben een grote omslag in medisch denken en handelen te maken: aantonen vs uitsluiten van een diagnose.
+*     Terwijl ervaren opleiders een database van ziektescripts (zie ook '''[[Ziektescripts|Bouwsteen Ziektescripts]]''') en (onbewust) kennis van epidemiologie hebben, én ze hebben leren omgaan met de onzekerheid van het moment.
+We weten dat ervaren huisartsen redeneren via andere ‘patronen’ van herkenning (zie ook '''[[Ziektescripts|Bouwsteen Ziektescripts]]'''). O.a. daardoor kunnen er momenten zijn waarbij aios en opleider elkaar niet volgen in het klinisch medisch denken.
+*     Naast het technisch klinisch redeneren ervaart de aios ook veel omstandigheden, die haar het denken moeilijker maken. Het is evident dat het klinisch redeneren verstoord kan worden door factoren die de (huis)arts onzeker maken: klinisch redeneren en arts- patiënt-communicatie (APC) hebben een grote invloed op elkaar. Video-consulten van aios toont dit verband (ook voor docenten) goed aan.
+Om goed te kunnen blijven communiceren in de verschillende situaties die zich voordoen verwijzen we naar de [[leerlijn APC]].  Dit is veelal derdejaars stof.
-=== Doel ===
+'''Na de eerste maanden''' '''van de opleiding''' is het belangrijk om (de voortgang in) huisartsgeneeskundig klinisch redeneren te beoordelen: is het klinisch redeneren ‘''op niveau''’?
-Deze bouwsteen is een instrument om de hao en de huisartsdocent te helpen op onderzoek uit te gaan naar hetgeen dat spaak loopt in het klinisch redeneren bij zijn of haar (onervaren) aios. De bouwsteen geeft een uitgebreid overzicht waar het probleem in kan zitten, maar beoogt vooral een leidraad te zijn om binnen de context van de aangedragen casuïstiek van aios, snel bij het probleem te komen om haar beter te kunnen begrijpen en te begeleiden in het klinisch redeneren.
-=== Gebruiksaanwijzing  ===
+Dit zijn vragen die dan opkomen:
-Deze bouwsteen bestaat uit verschillende modules. Het feitelijke analyse-instrument bestaat uit de eerste drie modules. Ze zijn gericht op de toepassing in de praktijk en geschikt voor hao en huisarts-docent om het onderliggende probleem bij de aios te analyseren en daarmee de aios verder te begeleiden.
+*       Ervaart de opleider de vragen van de aios als juist en zinnig op het moment?
+*       Handelt de aios consulten op een huisartsgeneeskundige manier af?
+*       Is de aios tevreden en ontspannen over haar afgehandelde consulten?
-Via de bijlage (of link) zijn twee voorbeeld casussen te vinden van aios, die weergeven hoe de modules gebruikt kunnen worden.
+=== Doel ===
+- Deze bouwsteen is een instrument om de hao en de huisartsdocent te helpen het klinisch redeneren als huisarts - in de opleiding - te bespreken met de aios.
-De bespreking van het klinisch redeneren kan op verschillende momenten voorkomen, namelijk:
+- Het is een leidraad om bij het vastlopen van een casus van de aios het klinisch redeneren samen met de aios te onderzoeken en te ontdekken waar zij in vast loopt.
-*    de aios vraagt hulp aan de hao bij een patiëntencontact
-*    individueel leergesprek
-*    (patiënten) bespreking in de opleidingspraktijk
-*    (patiënten) bespreking op terugkomdag
-*    expert bijeenkomst klinisch redeneren
-Modules 4 t/m 6, bevatten praktische tools en opdrachten voor de hao en docenten om op het analyse-instrument in te gaan (deze moeten nog ingericht worden).
+- De bouwsteen voorziet zowel de aios als de opleiders (én groepsbegeleiders) tips in het klinisch redeneren.
-=== Onderwijsactiviteiten ===
+=== Gebruiksaanwijzing  ===
+''Voor opleiders van 1<sup>e</sup> jaars aios  (huisartsopleiders én docenten).''
-'''Inhoud van de modules'''
+'''Er zijn verschillende modules:'''
-'''[[Klinisch Redeneren - Module 1 (eerste oriëntatie waar het hapert in het klinisch redeneren)|Module 1: (eerste oriëntatie waar het hapert in het klinisch redeneren)]]'''
+'''[[Het consult loopt niet goed; een eerste analyse (KR-module 1)|Module 1_Het consult loopt niet goed: een eerste analyse]]'''
-Diagnostiek van het haperende klinisch redeneren; waar zit het probleem? :
+'''[[Het consult loopt vast in de medisch-technische en besliskundige onzekerheid (KR-module 2)|Module 2_Het consult loopt vast in medisch-technische en besliskundige onzekerheid]]'''
-*onzekerheid over medisch inhoudelijke kennis, ervaring en toepassen daarvan ?
-*omgaan met onzekerheid ( door interne en externe factoren bij het vak)?
+'''[[Het consult loopt vast, ondanks voldoende huisartsgeneeskundige kennis (KR-module 3)|Module 3_Het consult loopt vast, ondanks voldoende huisartsgeneeskundige kennis]]'''
-*combinatie van beiden ?
-'''[[Klinisch Redeneren - Module 2 (de medisch-technische en besliskundige onzekerheid)|Module 2: (de medisch-technische en besliskundige onzekerheid)]]'''
-Een opsomming van te onderzoeken aspecten in het consult waar onzekerheid optreedt bij voldoende medische kennis voor die situatie. Waarbij ándere factoren onzekerheid geven.
-'''[[Klinisch Redeneren - Module 3 (de reflectiekant van de onzekerheid)|Module 3: (de reflectiekant van de onzekerheid)]]'''
-Een opsomming van te onderzoeken aspecten in het consult , de fasen van het consult volgend, die medisch- technische en besliskundige onzekerheid geven.
-'''Module 4:''' (deze moeten nog ingericht worden)
-Onderwijs door Hao in de praktijk
-'''Module 5:'''
-Onderwijs op de Terugkomdag
-'''Module 6:'''
+[[De huisartsopleider als docent Klinisch Redeneren (KR-module 4)|'''Module 4_Onderwijs door Hao in de praktijk''']]
-Onderwijs aan HAO’s (zie video)
+[[Klinisch redeneren op de Terugkomdag (KR-module 5)|'''Module 5_Onderwijs op de Terugkomdag''']]
+[[Onderwijs klinisch redeneren voor huisartsopleiders (KR-module 6)|'''Module 6_Onderwijs klinisch redeneren voor huisartsopleiders''']]
 ==== Bronnen ====
+CF Stolper, e.a. ''[https://www.henw.org/archief/volledig/id12366-diagnostisch-denken-over-alledaagse-ziekten.html Diagnostisch denken over alledaagse ziekten]'' ''H&W 59(11) november 2016'''''.'''
 {{Footer - Leerlijn korte episode zorg}}

Leerlijn korte episode zorg
Auteur	Em. prof. dr. Henk de Vries huisars n.p. dr. Yeun Ying Wong huisarts Jolijn de Graaff huisartsdocent
Stage	1e Huisartsstage 2e Huisartsstage
KBA	1. Consult filteren 2. Consult-basis 3. Aanvullende diagnostiek 4. Behandeling en beleid 6. Afsluiten episode 8. Voorlichting en advies
Competenties	Medisch handelen Communicatie Professionaliteit Aandachtsgebied diversiteit
Leerplek	Leergesprek Praktijkleren Onderwijsprogramma Zelfstudie