Cognitieve problemen: delier, dementie of depressie?: verschil tussen versies

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Anouk Meijer; Vivian Kenter;
Stage	CZ stage; 2e Huisartsstage;
KBA	3. Intercurrente ziekten
Competenties	Medisch handelen; Professionaliteit;
Leerplek	Praktijkleren; Themaonderwijs; Zelfstudie;

Versie van 7 jan 2022 om 16:23

Relevantie

Bij cognitieve problemen kan het diagnosticeren van dementie tijd innemen. Alleen bij de diagnose delier is snel handelen nodig. De eerste stap is dus een delier uitsluiten. De tweede stap is een depressie uitsluiten, alvorens voor verdere stappen in de dementie diagnostiek te nemen volgens de NHG-Standaard Dementie 2020. Hierbij is het belangrijk dat de AIOS de verschillen tussen delier, dementie en depressie goed kan onderscheiden.

Doel

De AIOS bezit de kennis van de verschillen tussen delier, dementie en depressie.
De AIOS kan adequaat handelen bij het signaleren en of klachten van cognitieve stoornissen.
De AIOS beschikt over de vaardigheden nodig voor diagnosticeren van dementie.

Gebruiksaanwijzing

Informatie te gebruiken voor zelfstudie met aansluitend een opdracht om in de huisartsenpraktijk of tijdens de chronische zorg stage te doen.

Onderwijsactiviteiten

De AIOS luistert naar de onderstaande podcasts:

Dementie deel 1, anamnese een aanvullend onderzoek
Dementie deel 2, diagnose en behandeling

In de de podcast wordt verwezen naar een tweetal websites: dementie.nl en edomah.nl en onder de podcast staat de download samenvatting met een formulier een samenvatting van de anamnese vragen.

De AIOS bestudeert deze tabel Delier, Dementie en Depressie

De AIOS neemt eventueel de bouwsteen cognitieve meetinstrumenten voor ouderen door.

Voor Delier en depressie zie hieronder:

De DOS (Delier Observatie Screening) schaal

De DOS schaal is gebaseerd op de DSM-IV-criteria, werd ontwikkeld als screeningsinstrument voor verpleegkundigen. De uitslag geeft een indicatie voor aanwezigheid en de ernst van een delier. De items worden gescoord op basis van observaties. Om de diagnose delier te kunnen stellen is aanvullend informatie nodig over het begin van de symptomen (acuut) en het beloop over de dag (fluctuerend). In de overdracht naar de huisarts/SO bij ontslag van een patiënt met persisterende symptomen van delier vanuit een ziekenhuis/instelling naar (verzorging)huis kan de DOS-score worden vermeld.

De GDS-15 (Geriatric Depression Scale)

De GDS-15 is een screeningsschaal voor depressie bij ouderen. Deze vragenlijst wordt door ouderen zelf ingevuld. De GDS-15 is een scoringssleutel gegeven.

De praktijkopdracht in de chronische zorg stage of tweede huisartsenstage

Sluit bij de aanwezigheid van of een verdenking cognitieve stoornis eerst een delier en een depressie uit.
Bespreek je werkwijze tijdens het leergesprek met de opleider.

Bronnen:

NHG-Standaard Dementie april 2020
NHG-Standaard Delier april 2014
Nursing
DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), 2013.
Richtlijn Delier Volwassenen en ouderen, Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) e.a., 2014.
Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Dementie, Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie, Nederlandse Vereniging voor Neurologie, Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie e.a., 2014.
Van Iersel e.a. Leerboek Geriatrie. De Tijdstroom, Utrecht 2017. Hoofdstuk 11, 12 en 22.
Inouye S, Westendorp R, Saczynski J. Delirium in elderly people. In: Lancet 2014; 383: 911-22

De bouwstenen in de leerlijn complexe ouderenzorg

De leerlijnen

@@ Regel 46: / Regel 46: @@
 * [https://www.huisartspodcast.nl/ouderen-geneeskunde/dementie-deel-1-anamnese-en-aanvullend-onderzoek/ Dementie deel 1], anamnese een aanvullend onderzoek
 * [https://www.huisartspodcast.nl/ouderen-geneeskunde/dementie-deel-2-diagnose-en-behandeling/ Dementie deel 2], diagnose en behandeling
-In de de podcast wordt verwezen naar een tweetal websites: [https://www.dementie.nl/ dementie.nl] en [https://www.edomah.nl/ edomah.nl]
+In de de podcast wordt verwezen naar een tweetal websites: [https://www.dementie.nl/ dementie.nl] en [https://www.edomah.nl/ edomah.nl] en onder de [https://www.huisartspodcast.nl/ouderen-geneeskunde/dementie-deel-1-anamnese-en-aanvullend-onderzoek/ podcast] staat de download samenvatting met een formulier een samenvatting van de anamnese vragen.
-<div class="panel-group" id="accordion">
-<accordion parent="accordion" heading="Anamnese bij dementie zoals beschreven in de podcast">
-Duur/beloop:
-Geheugen recent/vroeger: Vraag naar recente episoden, bv nieuwsfeiten, belangrijke gebeurtenissen uit leven patient/omgeving
-Oriëntatie:  tijd/plaats/persoon:
+De AIOS bestudeert deze tabel Delier, Dementie en Depressie
-Gnosis:  Herkenning van mensen (bv kennissen op straat, familie)/ herkennen van objecten (bv herkennen van afstandsbediening, telefoon)
+[[Bestand:Poster_delier_dementie_depressie.png|minimatuur|859x859px|gecentreerd]]
-Praxis: het kunnen omgaan met apparaten, koken, klussen, aankleden
+De AIOS neemt eventueel de bouwsteen [[cognitieve meetinstrumenten voor ouderen]] door.
-Taal: Woordvindstoornissen:
+Voor Delier en depressie zie hieronder:
-Moeite met lezen/schrijven:
+De DOS (Delier Observatie Screening) schaal
-Afwijkend handschrift:
+De [https://delirant.info/DreamHC/Download/DOS.pdf DOS schaal] is gebaseerd op de DSM-IV-criteria, werd ontwikkeld als screeningsinstrument voor verpleegkundigen. De uitslag geeft een indicatie voor aanwezigheid en de ernst van een delier. De items worden gescoord op basis van observaties. Om de diagnose delier te kunnen stellen is aanvullend informatie nodig over het begin van de symptomen (acuut) en het beloop over de dag (fluctuerend). In de overdracht naar de huisarts/SO bij ontslag van een patiënt met persisterende symptomen van delier vanuit een ziekenhuis/instelling naar (verzorging)huis kan de DOS-score worden vermeld.
-ADL: wel/niet zelfstandig? Met of zonder aansturing?
+De GDS-15 (Geriatric Depression Scale)
-IADL:
+[https://meetinstrumentenzorg.nl/instrumenten/geriatric-depression-scale/ De GDS-15] is een screeningsschaal voor depressie bij ouderen. Deze vragenlijst wordt door ouderen zelf ingevuld. De GDS-15 is een scoringssleutel gegeven.
-- huishouden/koken/apparaten:
-- pinnen/betalen/administratie:
-- autorijden/vervoer:
-- gebruik van computer/- hobby’s:
-Gedragsveranderingen: initiatief? Apathie? Empathie? Achterdocht? Snel boos? Agressie?
+De praktijkopdracht in de chronische zorg stage of tweede huisartsenstage
+* Sluit bij de aanwezigheid van of een verdenking cognitieve stoornis eerst een delier en een depressie uit.
+* Bespreek je werkwijze tijdens het leergesprek met de opleider.
-Stemmingsproblemen:
-Waarnemingen: hallucinaties (auditief/visueel/gevoels):
-Belasting mantelzorgers? dagdelen per week professionele hulp en voor wat.
-</accordion>
-=== Bronnen ===
+=== Bronnen: ===
+<div class="panel-group" id="accordion">
+* [https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/dementie NHG-Standaard Dementie april 2020]
+* [https://richtlijnen.nhg.org/standaarden/delier NHG-Standaard Delier april 2014]
+* [https://www.nursing.nl/dit-zijn-de-verschillen-tussen-delier-dementie-en-depressie-poster/ Nursing]
+* DSM-5 (Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders), 2013.
+* Richtlijn Delier Volwassenen en ouderen, Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie (NVKG) e.a., 2014.
+* Richtlijn Diagnostiek en Behandeling van Dementie, Nederlandse Vereniging voor Klinische Geriatrie, Nederlandse Vereniging voor Neurologie, Nederlandse Vereniging voor Psychiatrie e.a., 2014.
+* Van Iersel e.a. Leerboek Geriatrie. De Tijdstroom, Utrecht 2017. Hoofdstuk 11, 12 en 22.
+* Inouye S, Westendorp R, Saczynski J. Delirium in elderly people. In: Lancet 2014; 383: 911-22
 <div class="panel-group" id="accordion">
-[https://www.nursing.nl/dit-zijn-de-verschillen-tussen-delier-dementie-en-depressie-poster/ Nursing]
 {{Footer - Leerlijn complexe ouderenzorg}}

Leerlijn complexe ouderenzorg
Auteur	Anouk Meijer Vivian Kenter
Stage	CZ stage 2e Huisartsstage
KBA	3. Intercurrente ziekten
Competenties	Medisch handelen Professionaliteit
Leerplek	Praktijkleren Themaonderwijs Zelfstudie